Tadeusz Kamil Marcjan Żeleński, pseudonim „Boy” (Boy-Żeleński; ur. 21 grudnia 1874 w Warszawie, zm. 4 lipca 1941 we Lwowie) – polski intelektualista i literat; tłumacz, krytyk literacki i teatralny, poeta-satyryk, kronikarz i eseista, a także działacz społeczny, z wykształcenia lekarz.
Przełożył na język polski dzieła kanonu literatury francuskiej, między innymi: Pieśń o Rolandzie, Wielki testament François Villona, Gargantuę i Pantagruela Rabelais’go, Próby Michela de Montaigne’a, Tristana i Izoldę w opracowaniu Bédiera, rozprawy filozoficzne Kartezjusza i Pascala, wszystkie sztuki Molière’a, Fedrę Racine’a, dzieła pisarzy oświecenia, m.in. Woltera, Monteskiusza i Rousseau, powieść Kubuś Fatalista i jego pan Diderota, cykl powieści Komedia ludzka Balzaka, powieść W poszukiwaniu straconego czasu Prousta, dzieła Stendhala, poezje Verlaine’a, powieść Lochy Watykanu André Gide’a. Był autorem wierszy i piosenek (nierzadko satyrycznych), felietonów społeczno-obyczajowych, a także książek z zakresu historii literatury.
Ukończył studia medyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Od młodych lat prowadził bogate życie towarzyskie i kawiarniane, obracał się w środowisku krakowskiej bohemy. Przyjaźnił się ze Stanisławem Przybyszewskim. Pisał teksty do kabaretu Zielony Balonik. W czasie I wojny światowej służył jako lekarz kolejowy w armii austro-węgierskiej. W 1919 został zatrudniony jako recenzent teatralny w krakowskim dzienniku „Czas”. Następnie był kierownikiem literackim Teatru Polskiego w Warszawie. W 1928 otrzymał nagrodę Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek jako jeden z najwybitniejszych krytyków. W 1933 został wybrany na członka Polskiej Akademii Literatury.
Propagował świadome macierzyństwo, antykoncepcję i edukację seksualną, a także postulował legalizację aborcji w celu zlikwidowania groźnego dla życia kobiet podziemia aborcyjnego. Był partnerem i współpracownikiem feministki Ireny Krzywickiej, z którą prowadził w Warszawie od 1931 Poradnię Świadomego Macierzyństwa[1]. Już w 1932 poradnia przyjęła ponad cztery tysiące pacjentek.
Po wybuchu II wojny światowej wyjechał do Lwowa. W październiku 1939 radzieckie kierownictwo Uniwersytetu Lwowskiego powołało go na kierownika katedry historii literatury francuskiej. Boy działał w lwowskim oddziale Związku Literatów Polskich. Okazywał ciepłe nastawienie względem nowej władzy sowieckiej. Publikował artykuły w „Czerwonym Sztandarze”, a w sierpniu 1940 był gościem Wszechzwiązkowego Komitetu ds. Nauki ZSRR w Moskwie. Próbował interweniować u władz radzieckich w obronie osób deportowanych.
We Lwowie zamieszkał u szwagra żony, profesora Jana Greka. Wkrótce po zajęciu Lwowa przez Niemców, w nocy z 3 na 4 lipca 1941, przebywający w mieszkaniu profesorowie Grek i Boy-Żeleński zostali aresztowani, a następnie zamordowani na Wzgórzach Wuleckich pośród kilkudziesięciu innych profesorów lwowskich.
[źr. Wikipedia]
Nie czytasz? Nie idę z Tobą do łóżka!
Trwa ładowanie...