Jednym z celów Praźródeł jest weryfikacja nienaukowych i szkodliwych teorii na temat wierzeń słowiańskich. Demonologia słowiańska jest jedną z takich teorii. Od szeregu lat święci triumfy opisywanie systemu religijnego Słowian jako "demonologii". Warto odnieść się do tego, co oznacza powyższe podejście, jakie są motywy kształtowania tej koncepcji oraz jakie są jej następstwa.
Demonologią zwykło się określać ten obszar wierzeń, które dotyczą demonów rozumianych jako istoty negatywne, niższe od bogów. W terminologii chrześcijańskiej demonologia to wiara w upadłe anioły, istoty diabelskie.
Mówienie o demonologii Słowian ma charakter propagandowy. Po pierwsze charakteryzuje postrzeganie wierzeń słowiańskich z perspektywy chrześcijaństwa, które zakłada swoją wyższość nad innymi systemami religijnymi, a część z nich traktuje jako niższe wierzenia. System religijny Słowian sprowadzono w ten sposób do wiary w demony. Szczególnym jest to, że identyczne podejście misjonarze chrześcijańscy wykazywali wobec wierzeń innych ludów tradycyjnych na świecie.
Po drugie jest to postrzeganie wierzeń słowiańskich z perspektywy rasistowskiej, która wyrasta z koncepcji religioznawstwa ewolucjonistycznego, zakładającego istnienie hierarchii religii. Twórcy tego nurtu religioznawstwa przyjmowali, że koroną w religiach są systemy wierzeń monoteistycznych (których byli wyznawcami), a wszystkie inne traktowali jako niższe, mniej rozwinięte. Podejście takie pozwalało na traktowanie tych wierzeń i kultur z nim związanych z pogardą i tworzyło podwaliny doktrynalne dla kolonializmu i kulturkampfu.
Po trzecie koncepcja demonologii słowiańskiej jest elementem doktryny pangermanizmu, uznającej wierzenia słowiańskie za niższe w rozwoju w stosunku do innych religii. Według tej doktryny, skoro po Słowianach nie zachowały się spisane źródła mitologiczne, a zachowała się tylko kultura ludowa, w której często nawiązuje się do różnych istot charakterze „demonicznym”, oznacza to, iż wierzenia słowiańskie miały charakter prymitywny, w efekcie wierzenie tego rodzaju można nazwać mianem demonologii. Taki pogląd głosił w swoich nienaukowych a uwarunkowanych politycznie pracach A. Bruckner i jego zwolennicy. A. Bruckner poza tym, iż nie posiadał odpowiedniego warsztatu metodologicznego w zakresie badań religijnych, to ponadto swoje poglądy warunkował doktryną niemieckiej polityki historycznej.
Kim zatem są słowiańskie istoty nazywane jako: Strzyga, Południca, Wodnik, Żmij, Smok, Skarbnik, Skrzat, Lesza, Rokita, Boruta, itp. Pełną odpowiedź na tak sformułowane pytanie, można uzyskać w oparciu o badania porównawcze między systemem religijnym Słowian a analogicznymi religiami ludów Azji Centralnej. Opowiadamy o tym, w pierwszej naszej książce (Wierzenia Słowian i Indoariów. Wskazujemy, że zarówno w wierzeniach perskich, w tradycji wedyjskiej jak i tradycji Bon istnieją 33 klasy istot. Wśród nich klasyfikowani są bogowie, półbogowie, głodne duchy, istoty żywiołów i szereg innych. Tak bogata w istoty nadprzyrodzone słowiańska mitologia, mająca swoje pozostałości w kulturze ludowej, w znacznej mierze nawiązuje do wspomnianej klasyfikacji istot. Istotnym aspektem, jest to, iż wśród 33 klas istot tylko skrajnie nieliczne można byłoby określić mianem demonicznych (piekielnych, destrukcyjnych). Jednak z pewnością nie można do nich zaliczyć tzw. „słowiańskich diabłów” jak Boruta, Rokita, Bies ale także Baby Jagi i jej partnera Kościeja.
Podsumowując jeśli ktoś jest zainteresowany wierzeniami Słowian, nie powinien pozwolić na zamknięcie się w butelce misyjno-chrześcijańskiej czy pangermańskiej narracji, a tym samym na postrzeganie systemu religijnego Słowian jako zbioru zabobonów, prymitywnej wiary czy demonologii. Wierzenia te, nie bez kozery określamy systemem religijnym ze względu na jego złożoność i bogactwo, które można porównać do wymienionych religii Azji Centralnej. Nazywanie tego systemu religijnego mianem demonologii jest nie tylko formą kształtowania negatywnego wizerunku dla świata kultury duchowej Słowian, ale jest to także działanie wizerunkowe umniejszające zbrodnię jakiej dokonano na tej kulturze. Ładniej brzmi, że Słowianom zniszczono prymitywną demonologię, nie zaś zaawansowany system religijny.
Zainteresowanych omawianym zagadnieniem zapraszamy do czytania naszych książek i publikacji oraz do śledzenia naszych badań na Facebooku i Instagramie.
Praźródła
Trwa ładowanie...