Jul i Święto Godowe – czyli jak Wikingowie i Słowianie świętowali „Boże Narodzenie” przed Bożym Narodzeniem!
Jul i Święto Godowe: Dawne tradycje, które przetrwały wieki
Zimowe święta od zawsze miały dla ludzi wyjątkowe znaczenie. Wikingowie nazywali je Jul, a Słowianie obchodzili swoje Święto Godowe. Obie tradycje były głęboko zakorzenione w naturze i wiązały się z przesileniem zimowym, momentem przełomowym, w którym ciemność zaczyna ustępować miejsca światłu. To czas radości, uczty, ale też zadumy nad cyklem życia i śmierci. Co ciekawe, mimo wielu różnic, zwyczaje tych dwóch ludów mają zadziwiająco wiele wspólnego.
Jul: Zimowe święto Wikingów
Jul (Jól) dla Wikingów było jednym z najważniejszych świąt w roku. Obchodzone w czasie przesilenia zimowego (około 21–23 grudnia) symbolizowało zwycięstwo światła nad ciemnością oraz początek nowego cyklu życia. Był to czas uczczenia bogów, przodków i powrotu słońca.
W centrum obchodów znajdowały się huczne uczty, podczas których wznoszono toasty ku czci Odyna, Thora czy Freyra – bóstwa płodności i urodzaju. Nieodłącznym elementem było również palenie ogromnego pnia drzewa, zwanego yule log. Jego ogień miał odstraszać złe duchy i przynosić szczęście w nadchodzącym roku. W domach często pojawiały się gałęzie wiecznie zielonych drzew – symbol życia, które trwa nawet w środku zimy.
Święto Godowe: Zimowe przesilenie u Słowian
U Słowian zimowe przesilenie znane było jako Święto Godowe. Był to czas radości, ale i skupienia – wierzono, że w tym okresie granica między światem żywych a duchów przodków staje się cienka. W domach składano ofiary bogom, takim jak Świętowit czy Swaróg, a także duchom domowym, które miały chronić rodzinę przez cały rok.
Święto to wiązało się również z zielenią – gałęzie świerku czy jodły ozdabiały domy, symbolizując życie i odradzającą się naturę. Podobnie jak u Wikingów, ważnym elementem były ogniska – ich blask i ciepło miały przeganiać zimowe demony i przyciągać słońce. Nieodłącznym zwyczajem było także kolędowanie – grupy przebierańców odwiedzały domy, śpiewając pieśni i życząc gospodarzom urodzaju i szczęścia.
Wspólne korzenie tradycji
Choć Wikingowie i Słowianie mieli odrębne systemy wierzeń, ich zimowe święta miały wiele wspólnego. Zarówno Jul, jak i Święto Godowe obchodzono w czasie przesilenia zimowego – momentu, który wyznaczał nowy początek. Symbolika ognia i światła, zielone gałęzie oraz składanie ofiar to elementy, które łączyły oba te światy.
Jednak największe znaczenie miało oddawanie czci przodkom. Zarówno Wikingowie, jak i Słowianie wierzyli, że w tym okresie duchy zmarłych mogą odwiedzać świat żywych. Składano im ofiary, zapraszano do wspólnej uczty i okazywano szacunek, wierząc, że przyniesie to pomyślność w nadchodzącym roku.
Różnice i dziedzictwo
Mimo podobieństw, tradycje te różniły się w szczegółach. Wikingowie celebrowali Jul przede wszystkim jako święto bogów i słońca, a Słowianie kładli większy nacisk na kontakt z duchami przodków. Słowiańskie kolędowanie, pełne magii i życzeń urodzaju, nie miało swojego odpowiednika w tradycjach nordyckich.
Ciekawostką jest jednak to, jak wiele tych dawnych zwyczajów przetrwało do dziś:
- Choinka – Wywodzi się z tradycji dekorowania zielonych gałęzi, symbolu życia.
- Kolędowanie – Dzisiejsze wizyty śpiewających kolędników to echo słowiańskiego zwyczaju odwiedzania domów z pieśniami.
- Lampki i świece – Ich blask, zdobiący nasze choinki, przypomina o symbolice ognia, który odpędzał zimowe demony i przyciągał światło.
- Yule log – W Skandynawii tradycja palenia ogromnego pnia przekształciła się w dekoracyjne polano, które zdobi stoły w czasie świąt.
Tradycje, które żyją dalej
Jul i Święto Godowe to święta, które choć dawno odeszły w przeszłość, ich duch wciąż żyje w naszych współczesnych obchodach zimowych. Boże Narodzenie pełne jest dawnych symboli – zieleni, światła i radości z odradzającego się życia.
Te tradycje pokazują, jak głęboko w naszej kulturze zakorzenione są więzi z naturą i cyklem życia. Zarówno Wikingowie, jak i Słowianie obchodzili te święta, aby poczuć jedność ze światem i nadzieję na lepsze dni. Dziś, choć w innej formie, nadal cieszymy się ich dziedzictwem – świętując, jedząc, śpiewając i… zapalając świece, by przegonić zimową ciemność.
Fundacja Historyczna - Warownia Jomsborg
Trwa ładowanie...