Konstytucyjne DNA Polski - od 1791 do 1997 rok
3-go maja, gdy cała Polska świętuje rocznicę uchwalenia pierwszej polskiej konstytucji, chcemy zaprosić Was w niezwykłą podróż. Przedstawimy Wam, jak DNA Konstytucji 3 maja żyje w naszej obecnej z 1997 roku.
Rewolucyjne początki
Konstytucja 3 maja 1791 roku była aktem prawdziwie rewolucyjnym - pierwszą w Europie i drugą na świecie (po amerykańskiej) nowoczesną konstytucją. W czasach, gdy większość Europy rządzona była absolutystycznie, Polska stworzyła dokument wyprzedzający swoją epokę. Podobnie jak dziś nasza obecna Konstytucja, także ta pierwsza powstała w odpowiedzi na kryzys państwa i potrzebę głębokich reform.
Konstytucyjne DNA - co przetrwało próbę czasu?
1. Trójpodział władzy
- 1791: "Władza prawodawcza w sejmie, wykonawcza w królu i Straży przy nim, sądownicza w sądach zostawać winna."
- 1997: "Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej" (art. 10)
2. Praworządność
- 1791: Zniesienie anarchii liberum veto i wprowadzenie rządów prawa
- 1997: "Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa" (art. 7)
3. Prawa obywatelskie
- 1791: Pierwsze kroki ku równości - prawa dla mieszczan, opieka nad chłopami
- 1997: Rozbudowany katalog praw i wolności w rozdziale II
Most między epokami
Szczególnie wzruszający jest fragment preambuły obecnej Konstytucji, gdzie czytamy o wdzięczności "naszym przodkom za ich pracę, za walkę o niepodległość okupioną ogromnymi ofiarami". To bezpośrednie nawiązanie do dziedzictwa Konstytucji 3 maja i jej twórców, którzy mimo klęski zostawili nam testament polityczny, z którego czerpiemy do dziś.
Dlaczego to ważne dla nas dzisiaj?
W Tour de Konstytucja często mówimy o "duchu konstytucji". Dziś widzimy wyraźnie, że ten duch ma już ponad 230 lat! To duch reform, odwagi w myśleniu o państwie i troska o prawa wszystkich obywateli. Gdy bronimy dzisiejszej Konstytucji, bronimy wartości, które przetrwały próbę czasu i udowodniły swoją wartość.
Historia zatacza koło
Konstytucja 3 maja przetrwała zaledwie 14 miesięcy, obalona przez przeciwników reform i obcą interwencję. To przypomina nam, że wartości konstytucyjne zawsze będą miały swoich przeciwników i zawsze będą wymagały obrońców. Wy, jako Patroni Tour de Konstytucja, jesteście częścią tej długiej tradycji obrony konstytucyjnych wartości.
Wyzwania współczesności
Dziś, podobnie jak w 1791 roku, stajemy przed wielkimi wyzwaniami. Demokracja, praworządność, prawa człowieka - wszystko to wymaga nieustannej troski i obrony. Ale mamy przewagę nad naszymi przodkami - mamy ich doświadczenie, ich mądrość i ich determinację zapisaną w naszym konstytucyjnym DNA.
Oryginał Konstytucji 3 maja 1791 roku, uznawanej za pierwszy w Europie i drugi na świecie akt ustanawiający nowoczesny porządek prawny, jest przechowywany w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie. Raz w roku, podczas specjalnych obchodów 3 maja, można zobaczyć oryginalny rękopis tego dokumentu na wystawie w Pałacu Raczyńskich – to wyjątkowa okazja, by zobaczyć na własne oczy ten historyczny manuskrypt.
Słynny obraz związany z 3 maja 1791 roku to monumentalne dzieło Jana Matejki zatytułowane „Konstytucja 3 Maja 1791 roku”. Obraz powstał w 1891 roku na setną rocznicę uchwalenia Konstytucji i obecnie znajduje się w Zamku Królewskim w Warszawie
Tour de Konstytucja
Trwa ładowanie...