„Bezbłędni z Błędowa…”
„Stawiam sobie za cel doprowadzenie do momentu, kiedy stworzymy stacjonarną instytucję kultury” – mówi prezes działającego od 2019 r. Stowarzyszenia Bezbłędna Gmina Błędów Joanka Szewczyk. Silnie zakorzeniona w swojej małej ojczyźnie działaczka i wizjonerka, której chce służyć społeczeństwu poprzez rozwijanie dostępu do kultury dla mieszkańców Gminy Błędów (powiat grójecki, województwo mazowieckie).
Dlaczego powstało Stowarzyszenie?
„My jesteśmy bardzo silnie związani z parafią w Lipiu i trzon naszej grupy stanowią osoby, które w parafii pracują społecznie. Ksiądz proboszcz od kiedy jest z nami, stworzył bardzo sprzyjające warunki dla takich osób jak my – dla ciekawskiej młodzieży, która chce być blisko kościoła i coś działać. A wręcz drążyć i szukać.” – mówią nasi członkowie.
Odkrywamy lokalną historię i kulturę, chronimy od zapomnienia, przechowujemy, pielęgnujemy, działamy, tworzymy, opowiadamy – musimy i chcemy. Uważnie analizując historię, budujemy przyszłość. Jesteśmy w różnym wieku, mamy przeróżne kompetencje i umiejętności, ale łączy nas chęć dbania o nasze wspólne dziedzictwo kulturowe.
Nieformalna instytucja kultury
Nasze Stowarzyszenie pełni rolę nieformalnej gminnej instytucji kultury (ponieważ nie ma takowej na terenie Gminy Błędów) oraz rolę organizatora wydarzeń historycznych, wycieczek turystycznych, imprez kulturalnych, muzycznych i religijnych.
Od początku działalności nie zatrudniamy pracowników, nie posiadamy też żadnych stałych środków na działalność poza składkami 14 członków. Z rzadka udaje się nam pozyskać jakąś dotację. Wszystkie prace prowadzimy my - społecznicy, przy wsparciu mieszkańców naszej gminy.
Remont budynku Starej Plebanii w Lipiu
Filarem działalności naszego Stowarzyszenia jest budynek Starej Plebanii w Lipiu wpisany do gminnej ewidencji zabytków. Przez wiele lat służył za magazyn rzeczy niepotrzebnych aż do momentu, gdy społecznie zaadaptowaliśmy go na przestrzeń historyczno-kulturalną.
Gromadzimy w nim zbiory zabytkowe różnych dziedzin i prowadzimy 4 izby pamięci:
- Sala Karmelitańska, wystawa poświęcona dziejom lipskiej XVI wiecznej parafii, w tym działającemu tu przez 260 lat zgromadzeniu zakonnemu karmelitów trzewiczkowych,
- Izba Pamięci Ośrodka VIII ZWZ - AK w Lipiu (obejmujący obszarem działania 3 gminy powiatu grójeckiego),
- Izba Pamięci Dziecięcej Kapeli Ludowej pana Mazuryka,
- Gabinet Tomasza Nocznickiego - działacza chłopskiego, senatora, ideologa ruchu ludowego, mieszkańca Lipia.
Budynek przez długie lata popadał w ruinę. W końcu musieliśmy podjąć decyzję o przeprowadzeniu generalnego remontu. Brak ogrzewania, zapadające się podłogi i opadające stropy stanowiły zagrożenie nie tylko dla zbiorów, ale po prostu dla odwiedzających nas gości. Budynek formalnie jest własnością Parafii w Lipiu, zatem, gdy w 2023 r. ogłoszony został Rządowy Program Odbudowy Zabytków wiedzieliśmy, że to nasza jedyna szansa. Udało nam się pozyskać dofinansowanie w kosmicznej dla nas kwocie ponad 1,3 mln zł i jako strona społeczna pilotujemy cały proces inwestycyjny: od pisania programu funkcjonalno-użytkowego po kontakty z wykonawcami i inspektorem nadzoru. Niestety otrzymane dofinansowanie nie pokrywa wszystkich kosztów remontu. Nie uwzględnia wymiany podłóg, instalacji elektrycznej oraz stolarki okiennej, a przede wszystkim wyposażenia, w tym projektów nowych wystaw, systemów wystawienniczych i innych elementów. Choć wydaje się to pieśnią przyszłości już musimy o tym myśleć.
Wykonawca remontu generalnego wszedł na teren obiektu w październiku 2025 mamy zatem niezwykle mało czasu, by pozyskać finanse na dokończenie prac, na zaplanowanie, zaprojektowanie i wykonanie elementów wystaw stałych i czasowych.
Izby pamięci to miejsca, w których opowiadamy historię Gminy Błędów taką jaką ona jest – prawdziwą, bogatą, zaskakującą.
Zakon Karmelitów – zbiór starodruków
W reportażu nagranym przez MAZOWIECKA TV i zatytułowany „Sensacyjne odkrycia Grupy Historycznej na strychu starej plebanii w Lipiu”,
[spróbuję osadzić tu video]
zobaczysz naszą drogę do niesamowitego odkrycia historycznego. Z pomocą druhów z Ochotniczej Straży Pożarnej w Lipiu, dokonaliśmy przeglądu strychu w budynku Starej Plebanii. Wówczas, w rogu budynku, pod samą blachą odkryliśmy stertę zabałaganionych ksiąg i papierów. Po wielu analizach okazało się, że zawierają ponad 100 starodruków, z których najstarszy pochodził z 1602 r. Księgi o tematyce religijnej, niektóre z odręcznymi notatkami po bokach tekstu, lub zapisami na pierwszej stronie „Conventus Lipiensis”, będące bezpośrednim dowodem tego, że należały do Konwentu Karmelitów z Lipia i parafii.
Wśród starodruków na szczególną uwagę zasługuje maleńki modlitewnik, ok. 7x10 cm, który na drugiej stronie przedstawia piękną rycinę, jedną z nielicznych dotychczas odkrytych. Nawet najzatwardzialsze serce może zostać poruszone w zderzeniu ze świadomością, że ta maleńka książeczka pochodząca z 1692 roku przetrwała w Lipiu czasy rozbiorów Polski, dwie Wojny Światowe, dwa pożary kościoła oraz kilkadziesiąt lat pod blachą na strychu. Można by pomyśleć, że rycinka jest synonimem Polski, którą obywatele po wielokroć wydobywają z opałów i geopolitycznej zawieruchy.
Dziecięca Kapela Ludowa pana Mazuryka
„Małe Mazowsze” – tak określano działającą na terenie Gminy Błędów przez prawie 50 lat ubiegłego wieku dziecięcą kapelę ludową prowadzoną przez Bolesława Mazuryka. Zespół pana Mazuryka jest jedynym zidentyfikowanym niematerialnym dziedzictwem kulturowym, łączącym mieszkańców gminy Błędów. Praktycznie w każdym domu mieszka ktoś, kto miał związek z kapelą. My, dzieci i wnuki członków zespołu pragniemy kontynuować dokumentowanie ich wspomnień, integrować byłych muzyków oraz nadać wspólnemu dziedzictwu współczesny kontekst, działając z młodzieżą. Posiadamy bardzo bogate zbiory, które mają nie tylko wartość pamiątkową, ale edukacyjną – to zeszyty nutowe, śpiewniki, zdigitalizowane zdjęcia, wycinki prasowe, broszury.
Plebania musi być otoczona ogrodem
W 2023 roku założyliśmy przy Plebanii ogród kwietny - ogród Pani na Lipiu. Jest to pierwszy na terenie naszego powiatu ogród społecznościowy – rośnie w nim 466 sadzonek kwiatów przyniesionych przez mieszkańców ze swoich ogródków, m.in.: języczka, ciemiernik, dzwonek ogrodowy, malwa, kokoryczka i inne. Rośliny pochodzą z 32 ogródków z terenu gminy Błędów. Do ogrodu prowadzi spiralna ścieżka, której zwieńczeniem jest figura Matki Bożej „Pani na Lipiu”. W stworzeniu ogrodu zaangażowanych było 91 osób. To nasze ekocentrum Lipia, miejsce wytchnienia i odpoczynku.
Noc Muzeów
Wydarzeniem ogniskującym działalność naszych członków jest majowa Lipska Noc Muzeów. Jej program obejmuje zwiedzanie z przewodnikami wystaw na starej plebanii, kościoła, kino w jego podziemiach, rekonstrukcje historyczne oraz koncert muzyki dawnej. Udało nam się zorganizować już pięć edycji i nie zamierzamy poprzestać. Udowadniamy, że nawet w niewielkiej gminie taka akcja może mieć miejsce i cieszyć się ogromnym powodzeniem.
Dlaczego prosimy Cię o pomoc?
Kluczowy dla naszego funkcjonowania jest remont Starej Plebanii. To olbrzymie przedsięwzięcie zarówno finansowe jak i organizacyjne.
Remont budynku pozwala w ogóle myśleć o przyszłości, widzieć przed sobą jakąś perspektywę. Marzymy o realizacji planu stworzenia wyjątkowego, fantastycznego, inkluzywnego centrum kultury, gdzie dialog międzypokoleniowy będzie realny i wartościowy. Bez stałego finansowego wsparcia nie poradzimy sobie! To jest pewne!
Na razie działamy na zasadzie nieustającego zrywu, ale trzeba przyznać, ze na dłuższą metę jest to męczące i demotywujące. Chcielibyśmy pracować w trybie stałym i oferować mieszkańcom cykliczne i przewidywalne wydarzenia i aktywności.
Poprzez aktywne uczestnictwo w kulturze możemy stymulować rozwój intelektualny i emocjonalny osób w każdym wieku. Budujemy także naszą lokalną tożsamość kulturową. Przywiązujemy się do naszych korzeni, ale z myślą o edukacji i kształtowaniu kolejnych pokoleń. Ciągle odnajdujemy coś nowego i to jest fascynujące.
By się rozwijać i tworzyć stale działającą instytucję kultury, służącą mieszkańcom gminy Błędów i powiatu grójeckiego, którzy naprawdę potrzebują dostępu do kultury, potrzebujemy Twojego stałego comiesięcznego wsparcia.
Zapraszamy na nasz fanpage na Facebooku, gdzie możesz na bieżąco śledzić nasze wydarzenia, aktualności oraz pozostać z nami w kontakcie poprzez Messenger.
