Wilki szare w Europie środkowo-wschodniej - co będzie się działo z populacją ?
W ostatnich latach rolnicy oskarżali o bezprawność przepisy o ścisłej ochronie gatunków (1) w odniesieniu do drapieżników, które stanowiły zagrożenie dla gospodarstw rolniczych – zarówno dla zwierząt, jak i pracujących tam ludzi.
Do niedawna wilki szare były uznawane za gatunek ściśle chroniony na terenach krajów Unii Europejskiej. Oznaczało to zakaz jakiejkolwiek ingerencji człowieka w życie tych zwierząt bez uzasadnienia i zezwolenia odpowiednich organów.
Jednak 7 marca 2025 roku wszedł w życie nowy status wilków szarych na terenach krajów Unii Europejskiej (2). Przeniesiono je z załącznika IV (obejmującego gatunki ściśle chronione) do załącznika V (obejmującego gatunki chronione) (3), tym samym osłabiając ich ochronę przed niektórymi formami ingerencji człowieka w ich tryb życia w przypadkach uzasadnionych.
Zagrożenia
Ekoaktywiści kwestionują zasadność tej decyzji, a eksperci ostrzegają przed ponownym zmniejszeniem liczebności osobników tego gatunku. Jak to możliwe, skoro liczba wilków przekracza niektóre normy i nadal wzrasta?
Nie jest to takie oczywiste. Populacja wilków w Unii Europejskiej rzeczywiście stopniowo rośnie, ale odbywa się to na tle wieloletniego spadku populacji dużych drapieżników. W swoim oświadczeniu LCIE (Large Carnivore Initiative for Europe) (4) podkreśla: „Pozytywny rozwój większości populacji wilków w Europie jest zatem zachęcającym sukcesem w dziedzinie ochrony przyrody i powodem do radości. Najnowsze szacunki LCIE wskazują, że całkowita liczba wilków w Europie wynosi 23 000, a większość populacji wykazuje tendencję wzrostową. Obecna propozycja obniżenia statusu gatunku wydaje się jednak przedwczesna i błędna z powodów przedstawionych powyżej, dlatego LCIE nie zaleca jej przyjęcia.”
Wbrew obawom, przepisy dotyczące ochrony gatunków jasno określają granice możliwych ingerencji, tak aby nie zagrażały one bezpieczeństwu całej populacji i miały uzasadnienie zatwierdzone przez odpowiednie organy (5). W ten sposób zmiana ta nadal zawiera element kontroli działań wobec danego gatunku.
Zasadność zmian
Pomijając realny problem wpływu wilków na gospodarstwa rolnicze w niektórych krajach UE, zmiany w przepisach nie są jednakowo skuteczne we wszystkich państwach członkowskich. Skuteczność zależy od lokalizacji oraz dominujących typów miejscowości. Na przykład:
Patrząc na statystyki Polski, widać, że wilki nie stanowią istotnego problemu gospodarczego ani zagrożenia dla bezpieczeństwa ludzi. Ataki tych drapieżników na zwierzęta hodowlane są rzadkością, a przypadki agresji wobec ludzi to zazwyczaj wynik niewłaściwego zachowania w kontakcie z dzikimi zwierzętami. Dlatego obniżenie statusu ochrony wilków w naszym kraju nie jest potrzebne. Ministerstwo Klimatu i Środowiska w rozmowie z Polską Agencją Prasową potwierdziło, że nie planuje zmian w ochronie wilków, pozostawiając je pod ochroną ścisłą – wbrew nowym zasadom Unii Europejskiej (6).
Natomiast przykład Rumunii pozwala prześledzić istotny wpływ wilków na działalność gospodarczą. Z jednej strony nie odnotowano większej liczby ataków na ludzi, jednak agresja wobec zwierząt gospodarskich jest tam częściej spotykana. Szacuje się, że w tym kraju żyje około 2500–3000 osobników. Duże obszary leśne sprawiają, że w tych warunkach zmiany w przepisach mogą być bardziej uzasadnione.
Podsumowanie
Należy zauważyć, że konsekwencje przyjętej ustawy zależą od działań poszczególnych państw podczas jej wdrażania. Ponieważ formowanie i rozwój gatunku to proces wieloetapowy i długotrwały, skutki zmian będą widoczne dopiero po kilku latach. Pozostaje nam więc obserwować zmiany w statystykach i monitorować stan populacji wilków w nowym statusie prawnym.
Źródła informacji:
(3) https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/ochrona-gatunkowa-zwierzat-18553186 (4)https://lciepub.nina.no/pdf/638670498186284408_LCIE%20-%20statement%20on%20wolf%20downlisting%20proposal.pdf
(5) https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20160002183/O/D20162183.pdf§9(4,5,6)
7 https://eu.docworkspace.com/d/sIC6bi5fYAbOh2scG?sa=601.1074 - The situation of the wolf (Canis Lupus) in the European Union.
Iryna Moroz
Fundacja "Canis Media"
Trwa ładowanie...