Fundacja Umbra Orientis IKŚIO PAN

Jesteśmy pasjonatami badań nad starożytnymi i współczesnymi kulturami Bliskiego i Dalekiego Wschodu oraz cywilizacji basenu Morza Śródziemnego. Główną ideą Fundacji jest wspieranie działań i promocja osiągnięć polskich naukowców Instytutu Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych Polskiej Akademii Nauk. 

Nasza Fundacja obecnie koncentruje się na poszukiwaniu środków na sfinansowanie polsko-egipskiej misji archeologicznej Mastaba Faraona w Sakkarze (Egipt). Projekt ma na celu odkrywanie tajemnic grobowca faraona Szepseskafa, który zaskakująco wybrał Sakkarę zamiast Gizy jako miejsce swojego wiecznego spoczynku. Co więcej, zamiast tradycyjnej piramidy, wzniósł on gigantyczną mastabę – prostokątny grobowiec.

Jak naprawdę wyglądał grobowiec władcy, którego imię – Szepseskaf znaczy „Wspaniała Jest Jego Dusza Ka”? Czy na podobieństwo piramid w Gizie również wokół tego monumentu powstało ogromne cmentarzysko, na którym pochowano krewnych i najbliższych współpracowników Szepseskafa? Gdzie znajduje się osada kapłanów, którzy pełnili pieczę nad pośmiertnym kultem króla? Te i wiele innych pytań stawia przed sobą zespół naukowców misji Mastaba Faraona – Sakkara z Instytutu Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych Polskiej Akademii Nauk.

   Fragment alabastrowego posągu z Gizy przedstawiający najprawdopodobniej faraona Szepseskafa, Museum of Fine Arts, Boston, fot. M. Cyron.

  Imię faraona Szepseskafa zachowane w annałach królewskich w Abydos, fot. O. Tausch.

Projekt Mastaba Faraona – Sakkara ma na celu znalezienie odpowiedzi na liczne pytania dotyczące faraona Szepseskafa – ostatniego władcy IV dynastii – słynnych budowniczych piramid, czasów jego panowania, jego rodziny,  konstrukcji jego grobowca oraz powiązania z późniejszą V dynastią. Naukowcy zbadają także, czy wokół grobowca istniało cmentarzysko krewnych i współpracowników faraona oraz jak wyglądał kult zmarłego, który trwał co najmniej przez 500 lat po jego śmierci.

Na przełomie stycznia i lutego 2024 roku odbyła się, przy wsparciu Fundacji UMBRA ORIENTIS IKŚiO PAN, pierwsza kampania polsko-egipskiej misji Mastaba Faraona w Sakkarze. 

W pierwszym sezonie wykonano następujące prace:

• pomiary mastaby faraona Szepseskafa oraz opracowanie jej modelu w technologii 3D,
• ogólne badania architektonicznej struktury grobowca,
• wstępne badania powierzchniowe najbliższego otoczenia,
• określenie priorytetów badawczych na najbliższe lata.

Plan na najbliższą kampanię (zima-wiosna 2025):

Eksploracja wnętrza grobowca

• poszukiwanie pozostałości z czasów starożytnych,
• opracowanie szczegółowej dokumentacji wnętrza grobowca,
• zbadanie okoliczności powstania w budowli inskrypcji syna faraona Ramzesa II, Chaemuase, który odwiedzał i „remontował” grobowce swoich przodków,
• rekonstrukcja zniszczonego jeszcze w starożytności, bazaltowego sarkofagu faraona.

Eksploracja kaplicy królewskiej

• badanie kolejnych faz przebudowy i rozbudowy kaplicy, która była miejscem odprawiania pośmiertnego kultu faraona.

Badania dachu mastaby

• analiza konstrukcji architektonicznej dachu,
• wykonanie sondaży na dachu mastaby.