Zapomniane

Holocaust, czyli niemal całkowite unicestwienie europejskich Żydów w latach 1939-45, w pierwszej kolejności kojarzony jest z ośrodkami zagłady takimi jak Oświęcim czy Treblinka. Tymczasem Europa Środkowo-Wschodnia, w tym terytorium naszego kraju, jest wprost usiana zapomnianymi pojedynczymi i masowymi grobami Żydów, którzy nie trafili do obozów zagłady, lecz zostali zamordowani w miejscach w których żyli, i spoczywają w bezimiennych grobach rozsianych po lasach, przydrożnych rowach i polach.

Nasza misja

Naszą misją jest poszukiwanie, lokalizowanie, badanie i upamiętnianie tych zapomnianych miejsc pochówku. Wspieramy lokalne społeczności w godzeniu się z przeszłością i radzeniu sobie z trudnym dziedzictwem II wojny światowej. Zależy nam na przekazaniu odnalezionych historii następnym pokoleniom, by budować świadomość na temat lokalnej historii i przywrócić pamięć o ich dawnych mieszkańcach.

Co robimy?

Ludzie z całej Polski dzielą się z nami informacjami o zapomnianych miejscach pochówku żydowskich ofiar Zagłady. Każde takie miejsce szczegółowo badamy, by potwierdzić, czy faktycznie znajdują się w nim szczątki ofiar Zagłady, a następnie staramy się zebrać wszystkie możliwe informacje na temat spoczywających w nim osób. Zlokalizowane i przebadane przez nas miejsca oznaczamy drewnianymi macewami, a następnie — we współpracy z lokalną społecznością — szukamy najwłaściwszego sposobu ich upamiętnienia i wspólnie dążymy do tego, by móc je zrealizować. 

Każde z przebadanych przez nas miejsc zostaje przez nas dodane do naszego archiwum online, wraz z możliwością skorzystania z opcji wyznaczania trasy dojazdu do tej lokalizacji po otwarciu naszej strony na telefonie.

Dzielenie się 

Wszystkie efekty naszych prac są publicznie dostępne. Dzielimy się całą wiedzą, którą udaje nam się pozyskać i wytworzyć. Oprócz udostępniania materiałów, dokumentów i wiedzy w sieci, efekty naszych badań i prac w terenie prezentujemy także na wystawach, dzielimy się również nimi z naukowcami z Polski i ze świata. Prowadzimy działania edukacyjne, przede wszystkim w mniejszych miejscowościach, by upowszechniać wiedzę, którą posiadamy i działać na rzecz zmiany lokalnych kultur pamięci ramię w ramię z lokalnymi społecznościami. 

Co chcemy zrobić?

Być jeszcze skuteczniejsi w wyścigu z czasem

Szacujemy, że na terenie Polski znajduje się około tysiąca zapomnianych miejsc pochówku ofiar Zagłady. Jak dotąd udało nam się zlokalizować ponad trzysta. Chcemy dotrzeć do tak wielu, jak to tylko będzie możliwe. Niestety, upływający czas działa na naszą niekorzyść, odchodzą ostatni świadkowie Zagłady, których świadectwo ma kluczowe znaczenie dla powodzenia prowadzonych przez nas poszukiwań. Musimy się więc spieszyć, a każde — nawet niewielkie, symboliczne — wsparcie przekłada się na wzrost efektywności naszych poszukiwań oraz pomaga nam nie pozostawiać odnalezionych miejsc bez oznaczenia i upamiętnienia. Oznacza to w praktyce, że otrzymane wsparcie w pierwszej kolejności pokrywać będzie ponoszone przez nas koszty podróży (do każdego z badanych miejsc musimy pojechać minimum dwa razy), koszty pozyskiwania materiałów archiwalnych z zagranicznych archiwów (przede wszystkim historycznych zdjęć lotniczych), wynagrodzenia ekspertów, którzy z nami współpracują (archeolodzy, kartografowie, etc).

Być bardziej dostępni dla naszych odbiorców

Na ten moment nasza Fundacja nie ma własnego biura. Korzystamy z gościnności Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie, a czasem także JCC (Jewish Community Center) w Warszawie, ale brakuje nam stałego adresu, pod którym można nas znaleźć, pod który można przyjść, jeśli chce się o coś zapytać lub się skonsultować, gdzie moglibyśmy prowadzić na stałe działania edukacyjne i popularyzatorskie, konsultacje oraz wydarzenia otwarte dla publiczności. Planujemy znaleźć lokal, który mógłby spełniać taką rolę, a dzięki pozyskanemu wsparciu będziemy w stanie go utrzymywać i prowadzić w nim stałą działalność. 

Zapewnić bezpieczeństwo naszemu archiwum

Na nasze archiwum (to analogowe) składają się dokumenty, odręcznie rysowane przez świadków mapy, pisane przez nich listy i inne dokumenty osobiste, nagrania i zapisy rozmów, nasze własne materiały dokumentujące każde z przebadanych przez nas miejsc, a także dane gromadzone przez nas podczas badań terenowych dane. Aktualnie wszystkie te materiały znajdują się w różnych lokalizacjach. Bardzo zależy nam na tym, aby zapewnić wszystkim tym zasobom należne im bezpieczeństwo—i by zgromadzić je w jednym miejscu, aby móc udostępniać je badaczom i artystom oraz dbać o jakość przechowywania tych materiałów jako cennego zasobu wiedzy i pamięci zbiorowej. Pozyskane wsparcie pomoże nam zorganizować w pozyskanym lokalu warunki do przechowywania tych cennych materiałów. 

Upamiętniać jeszcze więcej odnalezionych przez nas miejsc

Ten cel absolutnie nie jest mniej ważny, niż wyżej wymienione, ale zapisujemy go jako czwarty w kolejności dlatego, że jest to taki typ działań, na który zazwyczaj najłatwiej jest nam pozyskać finansowanie ze środków publicznych (granty z instytucji polskich i zagranicznych, a także wsparcie od władz lokalnych), dzięki czemu możemy znakować i upamiętniać zlokalizowane przez nas miejsca pochówku. Niemniej jednak, nierzadko zdarza się tak, że moglibyśmy upamiętniać więcej miejsc, niż pozwalają nam na to pozyskane środki publiczne. Proces trwałego upamiętnienia danego miejsca wiąże się z szeregiem formalności (pozyskanie stosownych zgód i pozwoleń), a następnie z koniecznością przygotowania projektu upamiętnienia, zakupu kamienia, jego obróbki, przygotowania inskrypcji, zagospodarowania terenu wokół przyszłego pomnika/nagrobka, a także organizacją samej uroczystości. Pozyskane wsparcie pozwoli nam przywrócić pamięć o jeszcze większej ilości ofiar Zagłady, które nigdy nie miały pogrzebu i do dziś spoczywają w zapomnianych i bezimiennych grzebaliskach. 

•

Bądź na bieżąco

Nasze działania można śledzić na bieżąco na Facebooku, zgromadzoną przez nas wiedzę udostępniamy regularnie na naszej stronie, a na naszym kanale na YouTube publikujemy nasze materiały wideo.