Kuszlewicz radzi: czy projekt programu opieki nad zwierzętami bezdomnymi musi być "fizycznie" przekazany do zaopiniowania organizacjom społecznym?

Darmowy! · 2 · 15.02.2023

Opinia organizacji jest elementem koniecznym prac nad programem

Jesteśmy w toku corocznych prac nad gminnymi programami opieki nad zwierzętami bezdomnymi i zapobiegania bezdomności zwierząt (czas na ich uchwalenie gminy mają do końca marca!). Dziś na warsztat biorę temat proceduralny i bardzo ważny w praktyce, tj. obowiązek przekazywania projektu programu organizacjom społecznym, których statutowym celem jest ochrona zwierząt, działającym na terenie danej gminy.

Wiem, że gminy mają różne praktyki w tym zakresie i często pomijają organizacje społeczne, poprzestając na "wywieszeniu" projektu na BIPie, bez ich zawiadomienia. Bywa, że uchwalają program bez zasięgnięcia opinii organizacji, bo "nikt się nie zgłosił".

Czy to zgodne z prawem? SPRAWDŹMY!

Co mówi ustawa o ochronie zwierząt?

Art. 11a ust. 7 i 8 stanowią:

Projekt programu, o którym mowa w ust. 1, wójt (burmistrz, prezydent miasta) najpóźniej do dnia 1 lutego przekazuje do zaopiniowania:

1) właściwemu powiatowemu lekarzowi weterynarii;

2) organizacjom społecznym, których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, działającym na obszarze gminy;

3) dzierżawcom lub zarządcom obwodów łowieckich, działających na obszarze gminy.

8. Podmioty, o których mowa w ust. 7, w terminie 21 dni od dnia otrzymania projektu programu, o którym mowa w ust. 1, wydają opinie o projekcie. Niewydanie opinii w tym terminie uznaje się za akceptację przesłanego programu.

Zwrot "przekazuje do zaopiniowania" wyraźnie wskazuje na konieczność aktywnego działania gminy, a nie tylko "wywieszenia" projektu na BIPie. Ustawa o ochronie zwierząt bowiem precyzuje tu szczególny, zaostrzony tryb konsultacji społecznych, w których gmina ma zwrócić się z programem do organizacji na danym terenie. Dla rozwiania wątpliwości spójrzmy jeszcze na podkreślony zwrot w ust. 8: "od dnia otrzymania projektu". Oznacza on, że organizacje społeczne, ale i pozostałe podmioty wskazane w ust. 7, mają 21 dni na wyrażenie opinii, a termin ten liczy się od otrzymania przez nie projektu. Aby otrzymać projekt do zaopiniowania, musi zostać on organizacji doręczony w w tym celu. Ustawa nie mówi o tym, że termin na wyrażenie opinii, biegnie od dnia umieszczenia projektu na BIPie, lecz od jego otrzymania przez organizacje.

Co jeśli gmina nie przestrzega tego obowiązku?

W 2022 r. wojewódzkie sądy administracyjne wydały kilka ważnych wyroków, stwierdzających, że programy, w toku prac nad którymi, gmina pominęła zasięgnięcie opinii od organizacji, zostały przyjęte z naruszeniem prawa.

Poniżej przedstawiam ich fragmenty wraz z datami wydania oraz sygnaturami, do wykorzystania z walce z niesfornymi gminami:

„Niezasięgnięcie opinii organizacji społecznych, których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, działających na obszarze gminy, stanowi naruszenie trybu podejmowania uchwały w sprawie przyjęcia programu opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt. Należy podkreślić, że brak działającej na terenie gminy organizacji społecznej, na którą to okoliczność powołuje się organ w odpowiedzi na skargę, czy też brak wiedzy co do powyższej kwestii, nie zwalnia z realizacji tego obowiązku, przede wszystkim z tej przyczyny, że za działającą na terenie gminy należy uznać każdą organizację, która swoim zakresem działania obejmuje jej obszar. W tym kontekście jej siedziba nie ma żadnego znaczenia. To na organie gminy spoczywa obowiązek ustalenia, czy podmioty wskazane przez ustawodawcę obejmują swoim zakresem działania daną gminę. Ma on więc obowiązek ustalenia zasięgu działania tych podmiotów, bądź definitywne ustalenie, że teren gminy nie jest objęty działaniem podmiotów spełniających przesłanki ustawowe - jest to jedyna sytuacja, w której gmina będzie zwolniona z obowiązku zasięgnięcia opinii. W przypadku braku informacji o działalności na terenie gminy organizacji społecznych zajmujących się ochroną zwierząt, dla realizacji obowiązku wynikającego z art. 11a ust. 7 pkt 2 u.o.z., wystarczającym, ale też koniecznym jest umieszczenie projektu programu opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt na stronie internetowej gminy lub w BIP z informacją o możliwości zaopiniowania projektu w zakreślonym terminie. Jak już wyżej wspomniano, obowiązkiem organu jest ustalenie, czy wskazane przez ustawodawcę organizacje społeczne obejmują swoim zakresem działania daną gminę, choć nie muszą mieć siedziby na terenie tej gminy. Niepoddanie zaopiniowaniu projektu omawianej uchwały właściwym organizacjom społecznym (a także innym podmiotom określonym w art. 11a ust. 7 u.o.z.), a tym samym pozbawienie tych podmiotów uprawnienia przedstawienia własnej opinii powoduje, że uchwalenie aktu normatywnego następuje z pominięciem ustawowych wymogów proceduralnych, co z kolei stanowi istotne naruszenie prawa" (Wyrok WSA w Kielcach z 6.12.2022 r., II SA/Ke 559/22, LEX nr 3450705),
„Niezasięgnięcie opinii organizacji społecznych, których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, działających na obszarze gminy, stanowi naruszenie trybu podejmowania uchwały w sprawie przyjęcia programu opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt. Brak działającej na terenie gminy organizacji społecznej, czy też brak wiedzy co do powyższej kwestii, nie zwalnia z realizacji obowiązku wskazanego w ustawie z 1997 r. o ochronie zwierząt, a to z tej przyczyny, że za działającą na terenie gminy należy uznać każdą organizację, która swoim zakresem działania obejmuje jej obszar" (Wyrok WSA w Szczecinie z 2.06.2022 r., II SA/Sz 79/22, LEX nr 3360112),
„W przypadku braku informacji o działalności bezpośrednio na terenie gminy organizacji społecznych zajmujących się ochroną zwierząt (brak zarejestrowanych na terenie gminy takowych organizacji), dla realizacji obowiązku wynikającego z art. 11a ust. 7 pkt 2 ustawy o ochronie zwierząt, wystarczającym, ale też koniecznym jest umieszczenie projektu programu opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt na stronie internetowej gminy lub w BIP z informacją o możliwości zaopiniowania projektu w zakreślonym terminie" (Wyrok WSA w Łodzi z 14.01.2022 r., II SA/Łd 531/21, LEX nr 3291941).

Co z tego wynika?

Z brzmienia przepisów i ich krótkiej dokonanej przeze mnie powyżej wykładni językowej oraz przytoczonych wyroków sądów administracyjnych wynika, że gmina ma obowiązek fizycznego, faktycznego przekazania projektu programu organizacjom społecznym, działającym na jej terenie (moim zdaniem gmina może to zrobić ewentualnie także poprzez przesłanie organizacji informacji o tym, że projekt jest dostępny na danej stronie internetowej i zwrócenie się o opinię). To gmina ma ustalić organizacje do zaopiniowania, a nie organizacje same zabiegać o uwagę gminy. Brak zasięgnięcia opinii co do projektu programu stanowi naruszenie prawa w zakresie jego uchwalania i może skutkować nawet nieważnością uchwały. Jedyny przypadek, gdy gmina może poprzestać na "wywieszeniu" projektu na BIPie dotyczy sytuacji, gdy po podjęciu prób ustalenia właściwych organizacji, jednak ich nie stwierdzi.

Jeśli mój wpis był dla Ciebie pomocny, daj proszę znać w komentarzu :) możesz oczywiście przyłączyć się do grona Matronek i Patronów, chyba, że już pełnisz tę ważną funkcję - jeśli tak, to dziękuję :)

#ngo #organizacje #gminneprogramy #opinie