Newsletter o państwie i prawie [nr 12]
1. Z okazji Międzynarodowego Święta Pracy prof. Adam Bodnar, były Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawił 10 postulatów i rekomendacji dotyczących przestrzegania praw pracowniczych w Polsce. https://adambodnar.pl/10-zadan-na-swieto-pracy/?fbclid=IwAR1QPCTd4FW_cYkn9CVo9xpsrwTwN5a_cZ3lVPNJrWzVLxICkSZKoi0oJRg
Międzynarodowy Dzień Solidarności Ludzi Pracy, popularnie zwany 1 Maja – obchodzone jest od 1890 corocznie 1 maja. W Polsce Święto Pracy jest świętem państwowym od 1950. Święto wprowadziła w 1889 II Międzynarodówka dla upamiętnienia wydarzeń z pierwszych dni maja 1886 w Chicago, w Stanach Zjednoczonych podczas strajku będącego częścią ogólnokrajowej kampanii na rzecz wprowadzenia 8-godzinnego dnia pracy.
2. 3 maja 1791 roku ustawą rządową ustanowiono „Konstytucję 3 maja” przyjętą tego dnia przez Sejm Czteroletni. Konstytucja ujęta była w 11 artykułach. Wprowadzała m.in. trójpodział władzy na ustawodawczą (dwuizbowy parlament), wykonawczą (król) i sądowniczą. Bez wątpienia Konstytucja 3 maja była jednym z najnowocześniejszych aktów prawnych epoki oświecenia. Była pierwszą w Europie i drugą na świecie – po konstytucji Stanów Zjednoczonych – ustawą zasadniczą określającą podstawy ustroju państwowego i społecznego. https://konstytucja3maja.gov.pl/pl/ 3 maja 1919 r. weszła w życie ustawa z dnia 29 kwietnia 1919 r. ustanawiająca w całej Rzeczypospolitej dzień trzeciego maja, jako rocznicę Konstytucji 1971 r. „uroczystym świętem po wieczne czasy”. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19190380281
3. 29 kwietnia minęło 6 lat od śmierci prof. Janusza Wiktora Osiatyńskiego prawnika, pisarza, publicysty, nauczyciela akademickiego i działacza społecznego, doktora habilitowanego nauk prawnych, specjalisty w zakresie prawa konstytucyjnego, historii doktryn politycznych i prawnych oraz praw człowieka, człowieka wybitnego, współtwórcy polskiej Konstytucji, autora bardzo wielu ważnych książek i publikacji, konsekwentnego inspiratora i mentora społeczeństwa obywatelskiego, wychowawcy kilku pokoleń działaczy na rzecz praw człowieka, obrońcy praw kobiet. Dla upamiętnienia jego osoby latem 2017 zainicjowano Archiwum im. Wiktora Osiatyńskiego, które jest „obywatelskim centrum analiz prawnych oraz społecznością ludzi zaangażowanych w budowanie Polski praworządnej, w której władza działa w granicach prawa, dla dobra publicznego, przestrzegając praw i wolności obywatelskich oraz zobowiązań międzynarodowych”. https://archiwumosiatynskiego.pl/
4. Zespół Ekspertów Prawnych działającego przy Fundacji im. Stefana Batorego przygotował społeczny projekt ustawy o Trybunale Konstytucyjnym i ustawy – przepisy wprowadzające. Legislacyjne propozycje służą naprawie sytuacji w Trybunale Konstytucyjnym. Zostały ono szeroko skonsultowane ze środowiskiem eksperckim, praktykami i praktyczkami prawa oraz środowiskiem organizacji społecznych działających na rzecz przestrzegania praworządności i ochrony praw człowieka i obywatela. https://www.batory.org.pl/publikacja/spoleczny-projekt-ustawy-o-trybunale-konstytucyjnym/. Projekt stawia na kompromis, co może przekonać do niego Prezydenta Andrzeja Dudę. Bo choć wziął on udział w dewastacji Trybunału w 2015 roku, bez jego podpisu naprawa tej instytucji się nie dokona. Dlatego projekt nie zakłada „zerowania”, czyli zbudowania Trybunału od nowa. Nawet gdyby znalazła się do tego większość w nowym parlamencie, to pewne byłoby, że kolejna władza zrobi dokładnie to samo: wyzeruje sobie sąd konstytucyjny. A nie o to chodzi. https://oko.press/jak-naprawic-trybunal-konstytucyjny-projekt?utm_source=Lista+Podstawowa&utm_campaign=e0f28efe67-Tygodniowy_30_04_2023&utm_medium=email&utm_term=0_3c81d4ef34-e0f28efe67-137710305
5. Sądy jednoosobowe naruszają prawo do sprawiedliwego procesu – orzekł Sąd Najwyższy podejmując w dniu 26 kwietnia w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie 7-osobowym uchwałę, w której stwierdził, że rozpoznanie sprawy cywilnej przez sąd drugiej instancji w składzie jednego sędziego ukształtowanym na podstawie art. 15zzs1 ust. 1 pkt 4 ustawy antycovidowej z 2 marca 2020 r. ogranicza prawo do sprawiedliwego rozpoznania sprawy i nie jest konieczne dla ochrony zdrowia publicznego, więc prowadzi do nieważności postępowania. Uchwała ma moc zasady prawnej. Jej wykładnia obowiązuje od dnia podjęcia. Trzech sędziów zgłosiło od niej zdanie odrębne. https://www.rp.pl/w-sadzie-i-w-urzedzie/art38397541-sady-jednoosobowe-naruszaja-prawo-do-sprawiedliwego-postepowania ; https://www.rp.pl/sady-i-trybunaly/art38408071-uchwala-7-sedziow-sn-wokandy-spadaja-ale-nie-wszystkie-sady-sie-z-nia-zgadzaja
6. Setki tysięcy osób w Polsce dostały możliwość uzyskania pozwolenia na posiadanie i noszenie na co dzień broni krótkiej, czyli pistoletów i rewolwerów do ochrony osobistej. Prezydent Andrzej Duda w piątek (21.04) podpisał ustawę, która rozszerza dostęp do broni. Nowe przepisy nie zostały wpisane do ustawy o broni i amunicji, lecz znalazły się w ustawie o likwidowaniu barier administracyjnych i prawnych. https://wiadomosci.onet.pl/tylko-w-onecie/pis-zbroi-spoleczenstwo-prezydent-duda-podpisal-kontrowersyjna-ustawe/6wm703m
7. Rekordowa liczba cudzoziemców z polskim obywatelstwem. W ubiegłym roku w wyniku uznania i nadania przez prezydenta RP – obywatelstwo polskie przyznano blisko 10 tys. osób (z czego 5200 obywatelom Ukrainy, 2985 obywatelom Białorusi, 405 obywatelom Rosji). Rok wcześniej polskie obywatelstwo otrzymało 7,5 tys. osób, w 2020 r. – 7 tys. osób; w 2019r. – 6,6 tys, a w 2018r. – 5,1 tys. osób. W ciągu ostatnich pięciu lat polski paszport otrzymało ok. 37 tys. cudzoziemców. https://www.rp.pl/spoleczenstwo/art38386201-rekordowa-liczba-cudzoziemcow-z-polskim-obywatelstwem-najwiecej-ukraincow
8. Wysokie koszty życia i spowolnienie gospodarcze sprawiają, że Polacy znowu szukają pracy za granicą. Z danych portalu Olx Praca wynika, że w pierwszym kwartale roku kandydaci do pracy za granicą wysłali blisko 700 tys. aplikacji – to o 90% więcej niż w analogicznym okresie 2022r. – pisze „Rzeczpospolita. https://www.money.pl/gospodarka/drozyzna-wypedza-polakow-do-pracy-za-granica-odkurzamy-stare-szlaki-na-zachod-6891453329738304a.html
9. Podręczniki dla dzieci są pełne bzdur. "Radziłabym rodzicom je przeczytać" – ostrzega Anna Laudau – Czajka, historyczka i socjolożka. https://wyborcza.pl/ksiazki/7,165649,29678224,swiat-pelen-zagrozen-jak-podreczniki-strasza-dzieci.html#S.TD-K.C-B.9-L.1.duzy
Redakcja newslettera: adw. Beata Czechowicz
Tour de Konstytucja
Trwa ładowanie...