Fundacja Wolność od Religii działa na rzecz realnego rozdziału kościoła od państwa oraz ochrony praw osób bezwyznaniowych. Występujemy w obronie tych, którzy doświadczają dyskryminacji z powodu swojego światopoglądu. Organizujemy kampanie społeczne, w tym billboardowe. Od pierwszej kampanii w 2012 roku z hasłami "Nie zabijam. Nie kradnę. Nie wierzę" i "Nie wierzysz w Boga? Nie jesteś sam" obalamy fałszywe przekonania na temat ateistów, prowokujemy dyskusje w mediach i zmieniamy świadomość Polaków.
Więcej informacji o naszych działaniach znajdziesz tu https://wolnoscodreligii.pl/
Od 2014 roku prowadzimy projekt Równość w Szkole https://rownoscwszkole.pl Oferujemy m.in. poradnictwo i wsparcie prawne dla osób doświadczających naruszeń wolności sumienia, indoktrynacji i wymuszania praktyk religijnych w szkołach, przeciwdziałamy wykluczeniu, w tym w dostępie do lekcji etyki. Na stronie projektu znajdziesz wiele informacji merytorycznych, w tym prawnych dotyczących wolności wyznania w szkole publicznej oraz materiały: raporty z badań ankietowych, odpowiedzi na często zadawane pytania, wzory pism interwencyjnych, ulotki, plakaty czy materiały dydaktyczne.
NASZA WIZJA TO:
Polska, w której rozdział Państwa od Kościoła nie jest wyłącznie teoretyczny.
Polska, w której władza zachowuje bezstronność w sprawach światopoglądowych.
Polska, w której wyznanie jest sprawą prywatną każdego obywatela.
Polska, w której edukacja publiczna pozbawiona jest indoktrynacji (na rzecz myślenia krytycznego i kształtowania postaw obywatelskich).
Polska, w której instytucje publiczne są neutralne światopoglądowo i politycznie.
PRZYGOTOWUJEMY KAMPANIĘ 2024:
W kwietniu 2024 r. Fundacja Wolność od Religii rozpoczyna swoją dziesiątą już kampanię billboardową. Będzie to jednocześnie druga odsłona kampanii „Szkoła to nie kościół”. Jesteśmy przekonani o absolutnej wyjątkowości czasu, w którym kampania się odbędzie. Po raz pierwszy pojawiają się zapowiedzi zmian we wprowadzającym religię do szkół rozporządzeniu ministra edukacji z 1992 r. Nie przegapmy tej szansy, nie chcemy przecież czekać na zmiany kolejnych 30 lat! Decydenci, którzy dojrzeli do zmiany potrzebują usłyszeć nasz głos poparcia. Politycy, którzy nie szanują wolności sumienia muszą usłyszeć nasze głośne: „Ani kroku dalej, zaszliście za daleko i musicie naprawić wyrządzone szkody!”
Dlatego prosimy o Wasze wsparcie. Plakaty z naszymi grafikami pojawią się w blisko 100 lokalizacjach w Polsce, ale może być ich o wiele więcej. Darczyńcom wpłacającym minimum 100 zł chcemy podziękować wysyłając brelok z hasłem naszej pierwszej kampanii billboardowej z 2012 r. „Nie zabijam. Nie kradnę. Nie wierzę.” Wyższe darowizny nagrodzimy wydaną przez fundację książką Gab Heller „Czy można przekonać olbrzymów?”. Prosimy o przesłanie na e-mail fundacja.wor@gmail.com adresu do wysyłki podarunku.
Fundacja Wolność od Religii postuluje wyprowadzenie rekolekcji ze szkół. Przepis rozporządzenia dotyczącego nauki religii, który przyznaje uczniom uczęszczającym na lekcje religii zwolnienie na udział w trzydniowych rekolekcjach wielkopostnych znacznie wykracza poza zobowiązania zawarte w konkordacie i prawie oświatowym. Rzecznik Praw Obywatelskich w 2017 r. zwracał uwagę, że określenie „rekolekcje wielkopostne” zawarte w rozporządzeniu dotyczącym nauki religii ma charakter kanoniczny, a nie publicznoprawny. W praktyce zapis o możliwości zwalniania uczniów odwołuje lekcje w całej szkole i jest narzędziem wywierania presji. Osoby zainteresowane mogą przecież dwa razy w roku stawić się w kościele po lekcjach, nie ma potrzeby dezorganizowania pracy szkoły, a osoby bezwyznaniowe i reprezentanci mniejszości wyznaniowych zyskają bardziej komfortowe i bezpieczne środowisko szkolne. W grudniu 2023 r. apelowaliśmy w tej sprawie do Ministry Edukacji Barbary Nowackiej, która, jak wynika z informacji prasowych, jest obecnie na etapie prac związanych z wprowadzeniem zmian w rozporządzeniu.
W 2017 r. przeprowadziliśmy kampanię pod nazwą „Szkoła to nie kościół”. Domagaliśmy się wówczas, by szkoła była miejscem bezpiecznym i przyjaznym dla wszystkich dzieci niezależnie od wyznania. Zwracaliśmy uwagę, że są w publicznych szkołach w Polsce klasy, w których wisi krzyż, ale nie ma państwowego godła. Są korytarze, które bardziej przypominają wystrój kaplicy, niż wnętrze publicznej instytucji edukacyjnej. To przemoc symboliczna, która dotyka uczniów z grupy bezwyznaniowej i mniejszości wyznaniowych przez cały wieloletni okres edukacji. Mimo wielu protestów przebieg szkolnej katechizacji oraz uroczystości i rekolekcji coraz częściej łączy się z wywieraniem presji i przymusem. Pytaliśmy wówczas jak to możliwe, że dyrektor państwowej szkoły zgadza się na zorganizowanie rekolekcji w szkole zamiast w kościele i na czas rekolekcji oddaje władzę w szkole proboszczowi? Czy zgadzamy się na organizowanie spowiedzi w klasach lekcyjnych i gabinecie psychologa? Jak czują się dzieci z rodzin bezwyznaniowych czy reprezentanci grup mniejszościowych, gdy szkoła dwa razy w roku zamienia się na kilka dni w kościół, a w ciągu roku nie ma żadnych porównywalnych uroczystości, które reprezentowałyby inne grupy światopoglądowe? Szkoła powinna być całkowicie neutralna religijnie. Lekcje religii w placówkach oświatowych miały stanowić wyjątek od tej zasady, nie powinien on jednak być interpretowany rozszerzająco. Nie należy szkoły mylić ze świątynią jakiegokolwiek wyznania. Modlitwa powinna towarzyszyć jedynie lekcjom religii.
Rekolekcje oraz udział uczniów w uroczystościach religijnych powinny pozostawać poza systemem edukacji. Brakuje jednoznacznego wskazania, że praktyki religijne nie stanowią części składowej szkolnego (przedszkolnego) procesu nauczania i wychowania. Nie można mieszać obligatoryjnej edukacji szkolnej (przedszkolnej) z praktykami religijnymi, udział w których – zgodnie z art. 53 ust. 6 Konstytucji – powinien mieć charakter dobrowolny. Nauczyciele obarczani są opieką nad uczniami podczas rekolekcji, co narusza ich wolność sumienia. Rekolekcje stają się wydarzeniem szkolnym, wykluczającym uczniów należących do grupy bezwyznaniowej oraz mniejszości. Dotyczy to również wizyt hierarchów kościelnych w szkole (tzw. wizyty biskupa), apeli z okazji Dni Papieskich, święcenia plecaków w sali gimnastycznej podczas uroczystości rozpoczęcia roku szkolnego, Balu Wszystkich Świętych etc.
Jeśli od 2017 r. coś się w polskich szkołach zmieniło w kwestii wolności sumienia to tylko na gorsze. Jesteśmy bezpośrednio po ośmiu latach politycznego mroku, kiedy to Rzecznik Praw Dziecka i część kuratorów oświaty zamiast praw dzieci i rodziców reprezentowali interesy i ideologię Kościoła katolickiego. Mamy dość i nie chcemy dłużej czekać na zmiany! Nie wyobrażamy sobie, by politycy zrezygnowali z podstawowych obietnic, jak przywrócenie oddzielnego świadectwa z religii, nie wliczanie tego przedmiotu do średniej czy brak spowodowanych katechizacją „okienek” w planie lekcji.
Wychodzimy ponownie na ulice polskich miast z naszym apelem o zagwarantowanie świeckiego ceremoniału szkolnego – święta, a szczególnie rozpoczęcie i zakończenie roku powinny mieć charakter i treści neutralne światopoglądowo. Pod żadnym pozorem nie mogą zawierać elementów rytu religijnego, ani nie mogą być organizowane w siedzibach związków wyznaniowych.
Apelujemy do rodziców i do wszystkich ludzi dobrej woli o postawienie tamy przemocy symbolicznej, naruszaniu podstawowych praw rodziców i uczniów oraz narażaniu poczucia godności i bezpieczeństwa uczniów. Drodzy wierzący rodzice, nie chcemy odbierać Wam żadnych praw, uszanujcie nasze i stańcie w ich obronie!
INTERWENCJE, WSPARCIE, PORADNICTWO I EDUKACJA OBYWATELSKA, czyli codzienna działalność fundacji. Fundusze zebrane po ukończeniu realizacji kampanii outdoorowej przeznaczymy na wzmocnienie naszej codziennej działalności czyli monitoringu nadużyć dotyczących rozdziału kościoła od państwa i wolności sumienia, poradnictwo i wsparcie dla naszych beneficjentów i interwencje w instytucjach publicznych ze szczególnym uwzględnieniem szkolnictwa publicznego (program Równość w Szkole).
DLACZEGO PROGRAM RÓWNOŚĆ W SZKOLE JEST WAŻNY?
Większość przesyłanych do fundacji próśb o pomoc dotyczy problemów w szkołach i przedszkolach. Rozporządzenie MEN z 14 IV 1992 r. wprowadzające do szkół katechezę, stworzyło warunki do dyskryminacji, indoktrynacji i wymuszeń udziału w praktykach religijnych i katechezie, sankcjonuje m.in. możliwość modlitwy na wszystkich lekcjach w szkole, odwoływania lekcji z okazji wyjścia do kościoła (rekolekcje) czy stanowi katechetę członkiem Rady Pedagogicznej (ma wpływ na sytuację osób wypisujących się z katechezy, kształt uroczystości szkolnych etc.).
Rozporządzenie stanowiło też bezpośrednio nierówności, wprowadzając religię do przedszkoli bez żadnej oferty dla osób, które nie życzą sobie katechizacji dzieci, wymagane minimum 7 uczniów prowadzi do nierówności w dostępie do lekcji religii mniejszościowych i etyki, co zmienił nieznacznie wyrok ETPC. Poprawił się nieco dostęp do etyki, ale utrzymują się systemowe nierówności, często katecheza jest wpisywana w plan automatycznie, a lekcje etyki uczniowie i rodzicie muszą wywalczyć. Niezapisanie się na religię łączy się z niedogodnościami jak „okienka”, oczekiwanie na zajęcia w późnych godzinach, szykanami. Nie wszystkie szkoły oferują etykę, w niektórych lekcje te prowadzi katecheta.
Są szkoły publiczne, gdzie odprawia się modlitwę na matematyce (domniemanie, że wszyscy uczniowie sobie tego życzą to nieporozumienie w warunkach szkoły publicznej i złamanie konstytucyjnego prawa do nieujawniania światopoglądu). Setki szkół mają patrona – postać religijną, samych szkół im. Jana Pawła II jest ponad 1500, co często łączy się z wystrojem placówki, religijnym charakterem uroczystości, indoktrynacją i przemocą symboliczną.
Sytuacja polityczna od 2015 r. wiąże się z dalszymi niekorzystnymi dla mniejszości bezwyznaniowej zmianami. Funkcjonowanie tej grupy w szkolnictwie po 1989 r. nie było łatwe, problemy narastają zarówno w wyniku pogłębiania się wieloletniego procesu wkraczania katolickich treści i porządków do publicznego szkolnictwa, jak i intensyfikacji zjawisk w rezultacie ostatnich zmian politycznych, personalnych, instytucjonalnych i prawnych. Reorganizacja oświaty i polityka oświatowa MEN oraz części dyrektorów szkół, a czasem samorządu dopełniają obrazu. Przykładem są działania „ewangelizacyjne” krakowskiej kurator, list mazowieckiego kuratorium do szkół, gdzie starania o organizowanie religii w niedotkliwy sposób (bez „okienek” dla niezainteresowanych) przedstawiono jako dyskryminację katechetów (!) czy skarga nadzwyczajna ministra sprawiedliwości wobec korzystnego wyroku sądu dla nauczycielki prześladowanej za opór wobec przemocy symbolicznej. Zmieniają się treści programów nauczania i formy działań oświatowych, np. status edukacji antydyskryminacyjnej (z rozporządzenia MEN w sprawie wymagań wobec szkół wykreślono obowiązek „działań antydyskryminacyjnych obejmujących całą społeczność szkoły”), wychowanie seksualne jest na cenzurowanym, a program „wychowania do życia w rodzinie” to w istocie religijna indoktrynacja.
Problemem, który staramy się rozwiązywać jest niska kultura prawna i organizacyjna szkół oraz brak zrozumienia wobec potrzeb i praw rodziców i uczniów. Dyrektorzy i wychowawcy organizują nieraz lekcje religii czy rekolekcje nie znając lub łamiąc treści rozporządzenia, które te sprawy reguluje czy zapisów prawnych dotyczących neutralności religijnej i światopoglądowej instytucji i władz publicznych oraz odnoszących się do wolności sumienia. Zdarza się, że dyrektorzy, nauczyciele, czy przedstawiciele władz celowo łamią prawo, będąc przekonani, że łamanie wolności sumienia jest słuszne. W obydwu przypadkach potrzebne są interwencje oraz wsparcie dla pokrzywdzonych. Uczniowie i rodzicie nie wiedzą często na jakie akty prawne się powołać, jakich argumentów użyć i jak skutecznie rozmawiać i korespondować ze szkołą oraz jak skarżyć krzywdzące działania szkoły do organów nadzorczych, taka pomoc jest wysoko ceniona. Czasem w opresyjnej społeczności potrzebne są interwencje w imieniu osób, które potrzebują zachować anonimowość.
Jednocześnie w sytuacji kryzysu demokracji i wzmacniania autorytarnych form rządu o cechach narodowo – katolickich należy się spodziewać dalszego zmniejszenia skuteczności interwencji o charakterze formalnym, prawnym, przyjęta linia będzie ważniejsza od obowiązującego prawa, a prawo będzie zapewne zmieniane w kierunku mniejszej ochrony praw człowieka i mniejszości. Tym bardziej potrzebne są więc działania zwiększające świadomość oraz mobilizujące społeczności lokalne i szkolne do oddolnych i solidarnych działań, do wzajemnego wsparcia i wspólnego oporu. Wiele osób czuje się w swojej walce niepewna, zagubiona i osamotniona, chcemy to zmienić, pomagając osobom o podobnych problemach odnaleźć się w tej sytuacji, m.in. stymulując empatię, solidarne działania rodziców i uczniów, a także kładąc w poradnictwie większy nacisk na skuteczność samodzielnych interwencji w szkołach i instytucjach.
JAKIE KAMPANIE SPOŁECZNE PRZEPROWADZILIŚMY?
Pierwsza w Polsce ateistyczna kampania billboardowa z 2012 roku. Podjęliśmy w niej walkę z fałszywym
i szkodliwym przekonaniem, że moralność wymaga religijnych fundamentów.
To drugie hasło z pierwszej ateistycznej kampanii billboardowej z 2012 roku. Tym plakatem pomogliśmy wielu ateistom wyjść z szafy.
W 2013 roku zwracaliśmy uwagę na to, że - podobnie jak wielu obywateli demokratycznych państw i społeczności - jesteśmy całkowicie przekonani o konieczności poszanowania wolności sumienia i wyznania.
Już w 2013 roku przypominaliśmy o konstytucyjnej zasadzie rozdziału kościoła od państwa. Ostrzegaliśmy: jeśli Konstytucja nie jest przestrzegana w tym zakresie, również inne prawa obywatelskie mogą zostać naruszone.
Niewierzących przybywa i szkoły muszą respektować ich prawo do lekcji etyki. Hasłami w kampanii społecznej „Równość w szkole” z 2016 roku, zrealizowanej na terenie woj. lubelskiego, były często spotykane wypowiedzi dyrektorów szkół, pracowników oświaty czy samych rodziców.
Przemoc symboliczna wobec uczniów bezwyznaniowych, przebieg katechizacji, sposób organizacji rekolekcji, coraz częściej łączy się z wywieraniem wobec nich presji. W 2017 roku stanęliśmy w ich obronie, także w ramach projektu "Równość w szkole".
W 2016 roku pokazaliśmy, że nie zgadzamy się na zawłaszczanie Polskości przez hierarchów, działaczy i polityków katolickich. Mamy prawo do ateistycznego światopoglądu, domagamy się równych praw i szacunku.
Kampania społeczna z 2018 roku była wyrazem sprzeciwu wobec postępującej klerykalizacji kraju. Ostrzegaliśmy, że Polska zmierza w niebezpiecznym kierunku: autorytarnego państwa wyznaniowego.
W kampanii społecznej przeprowadzonej wiosną 2019 roku przypominaliśmy, jak ważna jest nauka jako narzędzie objaśniania świata. Zachęcaliśmy do afirmacji rozumu.
