Wojciech Górny Permisie.pl

Natura działa w skali o wielkiej rozpiętości, od najmniejszego atomu do ogromnych ekosystemów. W permakulturze mówimy więc o Efekcie Skali, który dostrzegamy w wielu elementach natury. Odnosi się on do zrozumienia, że skala systemu wpływa na funkcjonowanie jego komponentów i ich wzajemne interakcje. Podkreśla, że strategie, techniki i projekty, które działają na małą skalę, mogą dawać inne rezultaty, gdy są wdrażane na większą skalę i odwrotnie. Obok Efektu Krawędzi, Efekt Skali jest kluczowym w projektowaniu permakulturowym, ale również w wielu dziedzinach życia, od ekologii, poprzez urbanistykę, po międzyludzkie relacje.

Gdy mówię ogrodnikom o uprawie ziemniaków z nasion, pytanie, jakie najczęściej pada to: ”Ale po co? Przecież wszyscy sadzą sadzeniaki!”. Postaram się więc odpowiedzieć tutaj nie tylko na to pytanie, ale również opowiem, jak to robić dobrze.

W sercu miasteczka Strychowice grupa sąsiadów zebrała się wokół zakurzonego kawałka ziemi ukrytego między starą biblioteką a torami kolejowymi. Ten kawałek gruntu, kiedyś uważany za jałowy i zapomniany, miał stać się czymś niezwykłym. Pomysł kiełkował od jakiegoś czasu — wszyscy byli zmęczeni uprzejmym machaniem do siebie na ulicy lub zdawkowymi pogawędkami w kolejce do sklepu na rogu. Pragnęli czegoś głębszego, sposobu na poznanie się, integrację rodzin, wyhodowanie czegoś wspólnie w swojej okolicy, poza tym, co we własnych ogródkach i na miejskich trawnikach.

Kiedy nadchodzi jesień, natura prezentuje jeden ze swoich najbardziej zapierających dech w piersiach spektakli - żywą przemianę zielonych liści w bogate odcienie czerwieni, pomarańczy, żółci i brązu. Ten hipnotyzujący proces, w którym drzewa powoli zrzucają swój letni strój, od dawna fascynuje ludzi na całym świecie. W wielu kulturach jesienne liście symbolizują cykl życia, zmiany i upływ czasu.

„Panie, tu nic nie urośnie” – gdybym dostawał złotówkę za każdym razem, gdy to słyszałem, pewnie jeździłbym Porsche. Jednakże, z upływem lat, coraz częściej zacząłem słyszeć „Panie, ale tu Panu rośnie” – poczucie beznadziejności i negacja zastąpione zostały zachwytem i entuzjazmem. „Cholera, może i ja u siebie coś posadzę?” - słyszałem coraz częściej, pokazując swoje uprawy na glebie klasy VIz, miejscami jako żywo podobnej do piasku na helskiej plaży. Po latach doświadczeń z uprawą w takich warunkach mogę powiedzieć z czystym sumieniem, że nawet w miejscu, gdzie nie bardzo chce rosnąć trawa czy chwasty, można założyć permakulturowy, produktywny ogród, nie wydając na to miliona monet. Trzeba tylko wiedzieć jak.

Tereny zalewowe od wieków stanowiły atrakcyjne miejsca osiedlania się ludzi. Położone wzdłuż rzek i na nizinach, były naturalnym wyborem dla dawnych społeczności, które czerpały korzyści z dostępności wody, żyznej gleby i możliwości transportowych. Jednak w obliczu współczesnych wyzwań, takich jak zmiany klimatyczne, wymieranie gatunków, utrata siedlisk i rosnące ryzyko powodzi, konieczne staje się bardziej zrównoważone podejście do użytkowania tych obszarów. Właśnie tutaj pojawia się koncepcja permakultury, która promuje etyczne, długoterminowe planowanie przestrzeni, uwzględniające potrzeby zarówno ludzi, jak i ekosystemów.

Zielone nawozy odgrywają kluczową rolę w permakulturze, oferując zrównoważone podejście do dbania o glebę, które wpływa zarówno na jej zdrowie, jak i na odporność całego ekosystemu. W świecie, w którym degradacja gleb i utrata żyzności stanowią coraz większe zagrożenia, zielone nawozy stanowią naturalne i skuteczne rozwiązanie tych problemów. Poprzez włączenie zielonych nawozów do praktyk permakulturowych ogrodnicy, rolnicy i hodowcy mogą przywrócić witalność gleb, zmniejszyć zależność od środków chemicznych i jedocześnie tworzyć na swojej ziemi bardziej zrównoważony i produktywny ekosystem.

Uprawa w pojemnikach jest jedną z permakulturowych form miejskiego ogrodnictwa, pozwalającą każdemu spróbować choć w części uprawiać własną żywność. Od parapetu, balkonu czy tarasu, poprzez pojemniki ustawiane na dachach, podjazdach czy w ogrodach, uprawa taka jest często punktem wyjścia do większej samowystarczalności żywnościowej. Aby takie uprawy miały szanse powodzenia, ważnym jest, czym napełniamy nasze pojemniki, zarówno z praktycznego, jak i z etycznego punktu widzenia. Wokół podłoża do doniczek i pojemników narosło wiele mitów, jak również nieścisłości. Postaram się w tym artykule nieco spraw wyjaśnić, na bazie tego, co sam robię u siebie, od bardzo wielu lat.

W polskiej permakulturze raczej nie mówi się o alkoholu. Czy to dlatego, że to wstydliwy temat, czy też może zasadniczo Polacy mają problem z alkoholem? Tymczasem, z perspektywy permakultury rozumianej jako nauka o projektowaniu systemów zaspakajających wszelkie ludzkie potrzeby bez szkody dla natury, alkohol jest jednym z ważniejszych produktów i zasobów, jaki może być wytwarzany i używany w permakulturowym siedlisku. I nie, nie o istotność permanentnych libacji tu chodzi.

Zdecydowana większość ogrodników twierdzi, że ma za mało kompostu. Dotyczy to szczególnie tych, którzy prowadzą swoje ogrody w oparciu o to, czym dysponują, bez sprowadzania zasobów z zewnątrz. Jak radzić sobie w sytuacji „krótkiej kołdry”, czyli takiej, gdzie kompostu nie mamy tyle, aby starczyło go wszędzie? Postaram się zaproponować parę rozwiązań w poniższym artykule.

Życie człowieka jest bardzo krótkie w porównaniu z naturalnymi procesami, takimi jak ewolucja i sukcesja naturalna. Pomimo tego, żaden gatunek nie wywarł takiego wpływu na Ziemię, jak my. Ludzie byli w stanie przykładowo rozprzestrzenić wiele gatunków na całym świecie znacznie szybciej, niż jest w stanie zrobić to Natura - obecnie wiele z nich nazywa się uprawami podstawowymi, inne zaś gatunkami inwazyjnymi, arbitralnie. Człowiek, w zaledwie kilka tysięcy lat, zdołał wyciąć większość lasów, zdegradować większość gleb i zanieczyścić znaczną część środowiska naturalnego. Można powiedzieć, że człowiek swoją obecnością dotknął każdego zakątka Ziemi. Rdzenni Amerykanie zwykli myśleć o swoich działaniach, rozważając, jaki wpływ mogą one mieć na następne siedem pokoleń. Człowiek częściej jednak patrzy na Naturę przez pryzmat swojego krótkiego życia. Jak zmieniłoby się jego rozumienie Natury i jego działania, gdyby mógł żyć tysiące lat?

Gdy robi się gorąco i przychodzi fala upałów, cały kraj zaczyna podlewać swoje ogrody, trawniki i inne uprawy. Od najmłodszych lat uczy się nas podlewać kwiatki, wiemy, że potrzebują one wody. Bywają jednak okresy, kiedy to wody brak, a władze podlewania mogą nam nawet zakazać, o ile korzystamy z wody z wodociągu, lub co gorsza, po odkręceniu kranu nic nie leci. Wprowadzenie strategii permakulturowych w ogrodzie może znacząco pomóc w radzeniu sobie z ekstremalnymi temperaturami, zwłaszcza latem. Poznajmy więc różne techniki, które możesz zastosować, aby Twój ogród lepiej znosił upały.