Wojciech Górny Permisie.pl

W świecie ogrodników, sadowników i rolników niewiele istot budzi tak powszechne emocje jak mszyce, no może tylko ślimaki. Dla wielu są one symbolem ogrodowej katastrofy – drobne, czarne lub zielone stworzenia, które z dnia na dzień pokrywają młode pędy roślin, deformują je i osłabiają. To one są najczęściej oskarżane o zniszczenie ukochanej róży, zarażenie pomidorów wirusem czy zamianę fasoli w suche badyle. Gdy tylko się pojawią, w ruch idą opryski, domowe mikstury, a czasem i „twarda chemia”.

Na pierwszy rzut oka miasta robią się coraz bardziej zielone. Trawniki, rabaty kwiatowe, parki kieszonkowe, łąki kwietne czy modne ostatnio lasy Miyawaki wypełniają przestrzenie między ulicami i osiedlami. Miasto pełne zieleni? Brzmi jak sukces. Ale warto się zatrzymać i zadać pytanie: czy ta zieleń rzeczywiście służy ludziom i przyrodzie – czy tylko dobrze wygląda na zdjęciach?

W cieniu wyższych drzew na zapomnianych miedzach, na skraju lasów i przy starych wiejskich domach spotkać można roślinę, która przez wieki cieszyła się szacunkiem, a czasem wręcz czcią – czarny bez (Sambucus nigra). Krzew ten, znany ze swoich białych baldachów kwiatów i granatowych owoców, jest nie tylko rośliną użytkową i ozdobną, lecz także istotnym elementem ekosystemu. W ogrodach permakulturowych bez może pełnić wiele ról – od rośliny jadalnej po ochronną, od leczniczej po wspierającą różnorodność biologiczną.

Edukacja zawsze była cichym architektem zmian kulturowych. Kształtuje nie tylko to, co wiemy, ale także sposób, w jaki myślimy, działamy i odnosimy się do otaczającego nas świata. W czasach globalnej niepewności — gdzie degradacja środowiska, fragmentacja społeczna i niestabilność gospodarcza dominują w nagłówkach gazet — edukacja staje się czymś więcej niż narzędziem osobistego rozwoju. Staje się narzędziem regeneracji. Sposób, w jaki nauczamy i uczymy się, określi rodzaj przyszłości, jaką możemy sobie wyobrazić, a co ważniejsze, jaką możemy zbudować.

W drugiej części artykułu porozmawiamy o pozostałych sześciu podstawowych zasadach projektowania, jakie sformułował jeden z twórców permakultury, David Holmgren. Zasady te harmonizują działalność człowieka z funkcjonowaniem naturalnych ekosystemów. Dopasowanie każdej zasady do konkretnego miesiąca roku może pomóc Ci połączyć koncepcję permakultury z codziennym życiem, w sposób uporządkowany, czyniąc ten proces o wiele łatwiejszym.

Niewiele terminów w ogrodniczo-ekologiczno-permakulturowych kręgach wzbudza większy entuzjazm — i dezorientację — niż „ogród permakulturowy”. Jest to określenie przywołujące na myśl obrazy bujnych leśnych ogrodów, dziwacznych spirali ziołowych, kreatywnych systemów kompostowania, kur grzebiących w ściółce i podniszczonych książek z nazwiskami Toby Hemenwaya i Billa Mollisona na okładce. Ale co on tak naprawdę oznacza?

W permakulturze koncepcja Stref jest praktycznym narzędziem projektowym, które pomaga nam umieszczać elementy w naszym otoczeniu zgodnie z tym, jak często ich używamy i ile uwagi one wymagają. Strefy od 1 do 4 są zazwyczaj rozmieszczone w mniej lub bardziej koncentrycznych formach rozchodzących się promieniście od domu lub centralnego punktu codziennej aktywności, przy czym strefa najbliższa jest najbardziej intensywnie zarządzana, a strefy zewnętrzne stają się stopniowo mniej uprawiane i zmieniane . Następnie, na samym skraju tego wzorca leży Strefa 5, często opisywana jako strefa dziczy, obszar bez (lub minimalnej) ingerencji człowieka.

Podczas projektowania zrównoważonego krajobrazu światło słoneczne często zajmuje centralne miejsce. Ogrodnicy i praktycy permakultury skupiają się na wykorzystaniu jego energii do wzrostu roślin, pasywnego ogrzewania i produkcji energii. Ale tam, gdzie jest światło, jest również cień, równie potężna siła kształtująca środowisko. Choć często pomijany, cień wpływa na mikroklimat, reguluje temperaturę, oszczędza wilgoć i wpływa na efektywność energetyczną domów i szklarni. Zrozumienie, w jaki sposób cienie się poruszają, zmieniają i oddziałują na krajobraz, pozwala na bardziej przemyślane i odporne wybory projektowe.

Permakultura, choć głównie pracuje z życiem, intensywnie korzysta z informacji. To odróżnia ją od tradycyjnego wiejskiego życia opartego na ciężkiej pracy, jak również od współczesnego, bazującego na paliwach kopalnych, nawozach sztucznych i biocydach. Permakultura korzysta z informacji z każdej dostępnej dziedziny wiedzy, by zaprojektować nasze ogródki, domy, działki czy siedliska tak, aby zaspokajały nasze wszystkie potrzeby w sposób etyczny, korzysta z wzorców natury, aby osiągać maksimum efektów zużywając minimum zasobów. Mówi się, że w zakładaniu permakulturowego siedliska, ¾ pracy to analiza informacji i myślenie, a jedynie ¼ to fizyczna implementacja.

Spirala, a szczególnie ta ziołowa, jest sztandarowym przykładem wykorzystania wzorców natury w projektowaniu permakulturowym. Na jej przykładzie, twórca permakultury, Bill Mollison uczył, jak zrozumieć wzorce, a my, skromni następcy, uczymy tak do dziś. Mandale, użyte jako wzorzec przy projektowaniu grządek, stanowią wizytówkę wielu permakulturowych ogrodów, uchodząc za przejaw permazaawansowania, estetyki, elegancji i dobrego smaku. Ogród, w którym zaprojektowano spiralę i mandalę uchodzi za głęboko osadzony w pemakulturowej tradycji, we wzorcach natury i w tak nielubianej przez Moiilsona, a dziś tak modnej, „głębokiej ekologii”.

Wiele osób pyta mnie, co w tym tygodniu JA będę siać i kiedy konkretnie. Mój osobisty terminarz siewów różni się od tego w udostępnionym na stronie Permisie kalkulatorze dat siewu i zakłada wiele możliwych dat dla poszczególnych warzyw, tym razem kierując się zasadniczo "wszystkim".

Kiełkowanie nasion to fascynujący proces, który stanowi pierwszy krok w cyklu życia rośliny. Wyobraź sobie małe, niepozorne nasionko, które skrywa w sobie potencjał do przekształcenia się w bujną roślinę, która kiedyś da Ci plon. Co jest potrzebne, aby nasionko wykiełkowało? Przyjrzyjmy się rozmaitym czynnikom, które mają na to wpływ.