Inny Świat Podcast

Kochani Patroni, kochane Patronki. Przez nieuwagę i zagapienie nie wysyłaliśmy wam od marca lektur dodatkowych do opublikowanych odcinków. Bardzo za to przepraszamy! Poniżej znajdziecie zaległą listę, poczynając od rozmowy z Martą Havryshko o ukraińskim ultranacjonalizmie, na odcinku “Odpowiedź krytykom” kończąc. Od teraz lektury uzupełniające będziecie mogli znaleźć w postach tu na Patronite i w swoich skrzynnkach mejlowych. Miłej lektury!

W najnowszym odcinku rozmawiam z dwoma spośród autorów raportu Narodziny dyskursu doskonałości naukowej z ducha terapii szokowej. Autorzy przedstawiają w nim jak coraz ściślejsza kontrola jakości wytrwarzanej na uniwersytetach wiedzy szła w parze z postępującym ograniczaniem finansowania uczelni i podporządkowywania ich kapitalistycznym zasadom. Nasza rozmowa pokazuje, że nauka wyższa nie jest w żaden sposób oddzielona od pozostałych aspektów życia społecznego, lecz podlega tym samym mechanizmom, co wszystkie pozostałe jego dziedziny. Powstaje w ten sposób pytanie jak szukać na uczelniach refleksji krytycznej albo jak ją uprawiać w warunkach postępującego neoliberalizmu. Dr Jakub Krzeski – adiunkt na Wydziale Filozofii i Nauk Społecznych Uniwerstytetu Mikołaja Kopernika i współpracownik Pracowni Komunikacji naukowej na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Dr hab. Krystian Szadkowski – adiunkt na Wydziale Filozoficznym UAM, członek Pracowni Komunikacji Naukowej.

W najnowszym odcinku z cyklu „Lektury” odpowiadam na hit piece, który na mój temat opublikowała „Krytyka Polityczna”. Ponieważ tekst ten nie jest polemiką, również ja pozwalam sobie na większą swobodę wypowiedzi, choć myślę, że najważniejsze wątki i tak jakoś – na ile pozwala skrótowa forma – wybrzmiały.

Historia Chińskiej Republiki Ludowej, w tym zwłaszcza w okresie rządów Mao Zedonga jest w zachodnich demokracjach niemal w całości zepchnięta do kroniki kryminalnej. Podobnie zresztą jak każda próba budowania alternatywnego systemu politycznego wobec kapitalizmu. Wyliczanie zbrodni, klęsk i katastrof tych przedsięwzięć ma jednak przede wszystkim odwracać uwagę od dyskusji, w której można byłoby wspomnieć o jakichkolwiek ich sukcesach. A tych, niezależnie od ciemnych i zbrodniczych stron, nie brakuje. W tym odcinku pokazuję, że bilans Mao Zedonga w kwestiach gospodarczych był na przykład całkiem dobry. To jego epoka dała impuls i zbudowała podstawy dzisiejszej potęgi i znaczenia Chin. Dlatego historię rewolucji XX wieku i systemów alternatywnych wobec kapitalizmu trzeba czytać dialektycznie, bo tylko w ten sposób można na poważnie szukać dróg wyjścia z coraz bardziej autorytarnego kapitalizmu naszych czasów.

W najnowszym odcinku rozmawiam nie tylko z Jarosławem Pietrzakiem, ale także ze specjalnym gościem – Łukaszem Kozakiem z Akcji Socjalistycznej. A naszym tematem jest geopolityka Gazy. Czyli to, jak izraelskie ludobójstwo Palestyńczyków wpisuje się w dynamikę regionu, systemu światowego a także samej Polski. Mówimy więc o krajach arabskich i kondycji imperializmu amerykańskiego, o niedawno przegłosowanej rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ legitymizującej „plan pokojowy” Trumpa, wreszcie: o fabryce trotylu w Bydgoszczy, który wypełnia pociski spadające na Gazę.

Mówi się, że wojna w Sudanie to zapomniana wojna, a wiedzę o niej przysłaniają inne konflikty, bliższe nam geograficznie, społecznie i kulturowo. Z pewnością tak jest, ale czy forma przypominania o niej, obecna w mediach korporacyjnych, wyczerpuje jej prawdziwy obraz? W tych „Lekturach” postanowiłem pokazać, że konflikt w Sudanie, jakkolwiek posiada wiele cech wojny domowej, jest zarazem kolejnym przykładem regionalnej wojny o niemal globalnym zasięgu. I uczestniczą w niej nie tylko skłócone frakcje sudańskiej klasy politycznej czy różne grupy polityczne lub etniczne, ale także lokalni oraz globalni gracze światowej polityki.

W odcinku rozmawiam z autorką opublikowanej właśnie książki Kiedyś wszyscy byliśmy tu ludźmi. Składa się ona z reportaży o Palestynie, ale jest czymś więcej: opowieścią o historii represji, okupacji i różnych sposobach trwania w oporze. Z autorką, Dalią Mikulską rozmawiamy o społeczeństwie palestyńskim i izraelskim, prostujemy niektóre dominujące przekłamania w narracji na temat „konfliktu izraelsko-palestyńskiego”. Zastanawiamy się też nad tym jaka przyszłość czeka jedną z najbardziej represjonowanych społeczeństw na świecie i co to mówi o kondycji światowej polityki. Dalia Mikulska – z wykształcenia prawniczka i politolożka; z zawodu dziennikarka, reporterka i pracowniczka humanitarna. Od ośmiu lat pisze reportaże o świecie arabskim, publikowane w wielu gazetach i czasopismach. Właśnie ukazał się jej książka Kiedyś wszyscy byliśmy tu ludźmi (Wydawnictwo Filtry, 2025).

W najnowszym odcinku podcastu rozmawiamy z Dawidem Kujawą na temat tego jak lewica uległa logice towarowej i zaakceptowała świat, w którym kapitał przenika wszystko. Wszystkie najważniejsze pojęcia takie jak wolność, równość, braterstwo – a także starsze: wiara, nadzieja, miłość – uległy głębokiej transformacji i przekształciły na trwałe sposób myślenia i działania ruchów lewicowych. Samo pojmowanie polityki stało się pochodną autokreacji, budowania marki czy zaangażowania w prezentację własnych moralnych przewag. W rozważaniach zamieszczonych w książce W myśl praw geometrii. Jak lewica przestała się martwić i pokochała logikę towarową, Kujawa z miłością, ale i wnikliwą krytyczną uwagą pokazuje kryzys zachodniej lewicy i pokazuje gdzie wciąż znajdują się drogi, przez które można z niego wyjść. Dawid Kujawa – krytyk literacki, eseista, redaktor, doktor nauk humanistycznych. Zajmuje się najnowszą polską poezją, politycznymi kontekstami historycznych ruchów awangardowych, incydentalnie również krytyczną teorią migracji. Opublikował książki: Pocałunki ludu. Poezja i krytyka po roku 2000 (2021) oraz Niedzielne ziemie. Poezja i dobra wspólne (2024). Jego najnowsza książka to W myśl praw geometrii. Jak lewica przestała się martwić i pokochała logikę towarową (2025).

Punktem wyjścia naszej rozmowy w tym odcinku będzie pytanie jakie są w ogóle warunki i ograniczenia poważnej rozmowy na temat dziedzictwa ZSRR i w jaki sposób kształtują je historyczne i teraźniejsze wymogi polityczne. Jak to się stało, że o tak ważnym historycznym doświadczeniu rozmawia się u nas wciąż przede wszystkim w tonie moralnego potępienia albo kryminalizującej podejrzliwości i co nam to mówi o fundamentach naszego aktualnego porządku politycznego? W odcinku podejmujemy próbę przywołania innych perspektyw i innych modeli rozumienia ZSRR po to, aby zamiast odcinać en bloc jego dziedzictwo zastanowić się nad aktualnością niektórych jego osiągnięć.

W odcinku rozmawiamy o tym, w jaki sposób ewolucja systemu kapitalistycznego prowadzi do wojny i dlaczego staje się ona konieczna do reprodukcji obowiązujących w nim hierarchii politycznych i mechanizmów ekonomicznych. Zastanawiamy się też jak wojny między państwami wiążą się z wojnami domowymi i walką klas i jakie transformacje społeczne są wynikiem tych wzajemnych związków. Wreszcie, spekulujemy na temat najbliższej przyszłości, pełzającej III wojny światowej i możliwości rewolucji. Maurizio Lazzarato – włoski filozof, eseista, myśliciel polityczny. Autor wielu książek, w tym wydanej w ostatnich latach trylogii poświęconej kwestii wojny: Wojna czy rewolucja (2022), Wojna i pieniądz (2023) oraz Globalna wojna domowa? (2024).

W najnowszym odcinku „Lektur” analizuję plan pokojowy Donalda Trumpa dla Gazy, który – przynajmniej na razie – wydaje się wchodzić w życie. Czy jednak zapisane w nim pomysły są naprawdę propozycją „pokoju” dla Palestyny czy tylko bardziej zawoalowanym sposobem jej neutralizacji? Czy to plan przyznania Gazie autonomii czy też jej ostatecznej, ujętej w zinstytucjonalizowaną formę, kolonizacji? Żeby pokazać jak mało wspólnego z pokojem ma ta propozycja odwołuję się do kontr-planu sporządzonego w reakcji na dokument Trumpa przez Jeffreya Sachsa i Sybil Fares. W tym tekście autorzy wyeksponowali doskonale kolonialne matryce i podwójne standardy stojące u podstaw „misji dyplomatycznej” prezydenta USA. W tym odcinku zastanawiam się również nad tym jakie są powody zamrożenia, by nie powiedzieć porażki, rokowań pokojowych wokół Ukrainy i jakie warunki nie zostały spełnione w ramach dotychczasowych rozmów. Na początku jednak umieszczam krótki komentarz do Pokojowej Nagrody Nobla przyznanej w tym roku podżegaczce wojennej z Wenezueli. Pokazuje to jak daleko od jakichkolwiek warunków pokoju dryfuje nasz system.

W najnowszym odcinku „Lektur” omawiam różne aspekty sankcji nakładanych nielegalnie przez jedne kraje na inne kraje, zwykle w celu ich podporządkowania. Oczywiście nie wszystkie kraje w równym stopniu mogą stosować to narzędzie, do tego potrzebne są określone „zasoby” i określona pozycja w systemie światowej polityki. Dlatego sankcje są typowym środkiem polityki imperialnej. W odcinku omawiam politykę sankcji stosowaną przez USA wobec Kuby, Wenezueli, Iraku czy Syrii. Omawiam skutki sankcji UE na Rosję oraz na końcu zastanawiam się czy warto domagać się sankcji na Izrael.