Nie chcę uwodzić publiczności
Izabella Starzec: Czym jest festiwal Musica Electronica Nova? Czy jest on reakcją na zmiany muzyczno-dźwiękowe w obrębie muzyki elektronicznej? Czy również jest rodzajem odpowiedzi na różne pytania o zjawiska, z którymi mamy do czynienia w sztuce?
– Pierre Jodlowski, dyrektor artystyczny festiwalu Musica Electronica Nova: Tak, zdecydowanie. Myślę, że festiwal to okazja, aby zobaczyć, co się dzieje teraz, ponieważ zapraszamy nie tylko uznanych kompozytorów starszego pokolenia, ale także bardzo młodych twórców. Moim zdaniem jest to bardzo interesujące zderzenie tych, którzy mają, powiedzmy, 25, 30 lat, z nieco starszymi. Wtedy tworzy się pewna perspektywa, która pozwala zobaczyć, co się zmienia.
Na pewno też festiwal może być odpowiedzią na pytania o naszą teraźniejszość, i to nie tylko muzyczną. Artyści są świadkami wielu przemian i chcą wyrazić swoje wątpliwości, lęki, swoje życzenia. Festiwal jest okazją dla publiczności, aby spotkać tych artystów, wymienić się z nimi myślami i odkryć nowe rzeczy. Tak, to jest miejsce spotkań i miejsce na pytania i odpowiedzi.
Mocno przyśpieszyła nasza rzeczywistość. Przy doświadczaniu w różnych aspektach życia, ale i sztuki, sztucznej inteligencji pojawia się pytanie, gdzie jest człowiek w tym świecie? Jak Ty to rozumiesz?
– To zagadnienie jest wiodące w tym roku, dlatego nadałem festiwalowi tytuł „Obecność”. Oznacza to, że oczywiście technologie, w tym sztuczna inteligencja, specjalne sieci i inne takie rzeczy bardzo silnie zmieniają nasze relacje nie tylko z maszynami, ale także między nami.
Dla mnie jednak doświadczenie muzyków na scenie jest czymś, czego nie można zastąpić, ponieważ czujemy ludzkie ciało, czujemy ludzką obecność i jest to niezwykle cenne. Zawsze fascynujące było oglądanie wirtuozowskiej praktyki gry na instrumencie i poczucie zaangażowania artysty. To wszystko jest bardzo piękne. Chciałem także zmierzyć się ze sytuacjami, w których jest wiele technologii, dźwięków elektronicznych, wideo, świateł, Internetu. Różnych interaktywnych zjawisk.
Jak się czujesz z tymi różnymi technologiami w muzyce?
– Są dla mnie narzędziem. Kiedy mówimy o technologiach, nigdy nie powinniśmy zapominać, że instrumenty takie jak fortepian, harfa czy saksofon, są bardzo skomplikowanymi przedmiotami i też narzędziami. Zatem korzystanie z syntezatorów, komputerów czy jakiegokolwiek innego systemu, który nazywamy technologią, wpisuje się w tę przedmiotowość. Co natomiast może być interesujące, to to, co ludzie z tym robią. Czasami jest to rozszerzanie dźwięku, czasami jest to propozycja, która ma bardzo poetycki wymiar. W każdym razie mogą wyrażać świat artysty.
Jaka jest najważniejsza rola festiwalu?
Myślę, że Musica Electronica Nova ma za zadanie przyciągania do Wrocławia międzynarodowych artystów. Było to bardzo ważne dla mojej poprzedniczki, Elżbiety Sikory, jest i dla mnie. Chodzi o to, by naprawdę szeroko spojrzeć, ile tylko można, na różne kultury. W tym roku będą np. artyści z Grecji, Francji, Niemiec. Mamy nadzieję, że pokażą nam się te różnice, bo ze względu na globalizację wszyscy stajemy się tacy sami, korzystając z tych samych narzędzi, Instagrama i Google'a. Ale mimo wszystko nasze kultury są bardzo głęboko zakorzenione w naszym ciele, duszy, wyobraźni.
Mamy cykl Akusma Forum i odkąd zostałem dyrektorem festiwalu, zaproponowałem muzykom przyjeżdżającym z różnych krajów, żeby również zostali kuratorami programu, który byłby istotny dla lokalnych artystów z kraju, z którego pochodzą. Dla tutejszej publiczności jest to więc okazja do odkrywania i w pewnym sensie podróżowania. W tym roku kuratorami są Grecy, więc zapraszamy do Aten - sprawdźmy, co tam się dzieje.
Czy uważasz, że publiczność powinna być przygotowana przed przyjściem na koncert?
Bardzo podoba mi się to pytanie, ponieważ kiedy tworzę program festiwalu, to prawdopodobnie jest to jedna z najważniejszych rzeczy, które mam zawsze z tyłu głowy. Jeśli pozwolisz, odniosę się do malarstwa. Jako przykład weźmy słynny obraz Picassa, „Guernica”. Czy sądzisz, że możemy zobaczyć „Guernicę” tylko wtedy, gdy jesteśmy przygotowani do tego pola sztuki, jakim jest kubizm? Czy możemy, kimkolwiek jesteśmy, jakakolwiek jest nasza kultura, poczuć coś? I myślę, że tak i obie odpowiedzi są dobre.
Jeśli ktoś przychodzi na festiwal bez żadnej wiedzy, jedyną rzeczą, którą bym zasugerował, jest bycie otwartym. Nie ma żadnych ścisłych zasad. Nie ma jednej definicji muzyki. Byłoby okropnie, gdyby istniała tylko jedna definicja sztuki. Jeśli pojedziemy do Japonii, albo jeśli pomyślimy o wczesnej muzyce średniowiecznej, wszystkie te rodzaje muzyki mają bardzo różne procesy i zasady. Jeśli osoba nic o tym nie wie, to może przyjść? Czy będzie się cieszyć? Być może nie. Ale czy ta osoba będzie zaskoczona? Prawdopodobnie tak. I myślę, że ważne jest być zaskoczonym i ciągle odkrywać rzeczy, których nie znaliśmy.
Oczywiście, jeśli uczestnik koncertu chce dowiedzieć się więcej, przygotowujemy specjalną stronę internetową z wszystkimi informacjami o artystach. Prawdopodobnie zwiększy to postrzeganie pewnych szczegółów lub niektórych aspektów utworów, które zobaczą. I myślę, że idea tegorocznego festiwalu – obecność – mogłaby być także dobrym przykładem obecności publiczności. Według mnie muzyka, tak jak wszystkie dziedziny sztuki, które mają miejsce na scenie, potrzebuje publiczności, a publiczność potrzebuje artystów. Wtedy jest interakcja. Więc zdecydowanie dla mnie uwaga skierowana ku publiczności jest bardzo ważna. To nie znaczy, że myślę tylko o widowni. Nie chcę uwodzić publiczności, ale chcę zmusić ją do zainteresowania się i dążę do wzbudzenia w niej ciekawości.
Wrocław to miasto, w którym odbywa się naprawdę wiele festiwali awangardowych z różnych dziedzin sztuki. Myślę o kinie, sztuce plastycznej, teatrze. Więc otwarta i ciekawa publiczność jest dostępna bez żadnego problemu.
Rozmowy o muzyce
Trwa ładowanie...