Błotniak łąkowy, to rzadki i zagrożony ptak szponiasty. Zasiedla głównie centralna i wschodnią Polskę. Jego ochroną zajmujemy się nieprzerwanie od 2005 r. W latach ubiegłych ochrona gatunku była współfinansowana przy wsparciu różnych instytucji (funduszy celowych). Nasze stowarzyszenie zawsze musi pokryć część kosztów (wymagany wkład własny - od 10% do nawet 50%), dlatego też twoje wsparcie jest dla nasz bardzo ważne! Dzięki patronom chcielibyśmy przynajmniej częściowo uniezależnić się od grantów i realizować działania ochronne corocznie, niezależnie od tego czy dostaniemy dofinansowanie.
Para (na pierwszym planie samica) błotniaka łąkowego Fot. Andrzej Łukijańczuk
Głównym celem naszych działań jest zwiększenie sukcesu lęgowego i produktywności populacji błotniaka łąkowego na obszarach o wysokim zagęszczeniu par lęgowych gnieżdżących się w uprawach rolnych. W najbliższych latach działania ochronne chcemy realizować w 16 powiatach. Co roku w pracach terenowych zaangażowanych jest kilkadziesiąt osób. Wartością dodaną naszych działań jest edukacja przyrodnicza mieszkańców wsi.
Właściciel pola z podlotem błotniaka łąkowego. Fot. Mirosław Rzępała
Dlaczego błotniak łąkowy wymaga ochrony?
Dawniej błotniak łąkowy gnieździł się na terenach podmokłych. Na skutek degradacji (głównie melioracji) tego typu siedlisk zaczął wyprowadzać lęgi w uprawach zbóż ozimych oraz rzepaku. Obecnie w niektórych regionach kraju błotniaki łąkowe gniazdują prawie wyłącznie na polach. Daje to szansę na przetrwanie gatunku w coraz bardziej przekształconym przez człowieka krajobrazie, ale jednocześnie stwarza nowe zagrożenia. Ptaki późno przystępują do lęgów i okres opuszczania przez pisklęta gniazd (od połowy lipca) może przypadać na czas żniw. Jeżeli żniwa rozpoczynają się wcześniej, cześć lęgów (późne lub powtarzane) jest nieumyślnie niszczona podczas koszenia (żniw).
Gniazdo błotniaka łąkowego w uprawie pszenicy ozimej. Fot. Piotr Zabłocki
Jak chronimy lęgi błotniaków łąkowych?
Najskuteczniejszą metodą czynnej ochrony lęgów jest ich zabezpieczanie za pomocą ogrodzeń z siatki. Zastosowanie ogrodzeń eliminuje przypadki nieumyślnego zabijania piskląt w czasie żniw (w czasie koszenia pisklęta pozostają bezpieczne w gnieździe). Sukces lęgowy w gniazdach, objętych czynną ochroną jest znacznie wyższy niż w gniazdach nie chronionych i sięga ponad 90%. Innymi sposobami ochrony lęgów błotniaka łąkowego jest opóźnienie terminu koszenia zboża (w ustaleniu z rolnikiem), przenoszenie piskląt na sąsiednie pole lub sąsiadujący z polem nieużytek, miedzę albo kartoflisko. Metoda ochrony lęgu zależy od wieku piskląt, lokalizacji gniazda, terminu żniw oraz uzgodnień z rolnikiem.
Zabezpieczanie gniazda błotniaka łąkowego ogrodzeniem z siatki. Fot. Mirosław Rzępała
Dlaczego warto wspierać nasze działania?
1. Krajowa populacja błotniaka łąkowego (ok. 2800 par) stanowi trzon populacji UE (ok. 20%).
2. Błotniak łąkowy jest wymieniony w załączniku I Dyrektywy Ptasiej (gatunki szczególnej ochrony).
3. Realizujemy działania zapisane w Krajowym Programie Ochrony Błotniaka Łąkowego, który został zatwierdzony przez Generalna Dyrekcję Ochrony Środowiska w dniu 20.08.2015 r.
4. Krajowa populacja błotniaka łąkowego silnie zmniejszała liczebność (-50%) w okresie ostatnich trzech pokoleń (15 lat), co pozwala zaklasyfikować błotniaka łąkowego jako gatunek zagrożony według kryteriów IUCN (https://otop.org.pl/2020/12/czerwona-lista-ptakow-polski/).
5. Znaczna część krajowej populacji gnieździ się na polach w uprawach zbóż ozimych i rzepaku, lokalnie ponad 70% par. Straty w wyniku żniw mogą być wysokie i wynosić ponad 60% młodych (http://pygargus.pl/publikacje).
6. Czynna ochrona gniazd błotniaka łąkowego jest skuteczna. Jest prowadzona również w innych krajach UE m.in. w Niemczech, Holandii, Danii, Francji oraz Hiszpanii.
7. Mamy duże doświadczenie w realizacji działań ochronnych. Ochroną lęgów błotniaka łąkowego prowadzimy nieprzerwanie od 2005 r. (ponad 15 lat - http://pygargus.pl/o-projekcie-).
8. Działania ochronne skupiają się obecnie w regionach o znaczeniu kluczowym dla gatunku, tj. takich, w których błotniak łąkowy osiąga największe zagęszczenia. Utrzymanie wysokiej produktywności na obszarach kluczowych gwarantuje zachowanie stabilności populacji krajowej, ale także innych populacji w Europie. (np. w Niemczech, Czechach, na Białorusi). Badania genetyczne wykazały niewielkie zróżnicowanie genetyczne między populacjami, co wynika z dużej mobilność ptaków dorosłych (zwłaszcza samic) i ptaków młodocianych, które osiedlają się w 3 roku kalendarzowym często w znacznej odległości od miejsc gdzie przyszły na świat. Część ptaków, która pochodzi z Polski zasili skrajnie nieliczne i zagrożone populacje w innych krajach Europy. Czynna ochrona lęgów błotniaka łąkowego na obszarach kluczowym ma znaczenie nie tylko lokalne, przyczynia się do ochrony gatunku na całym obszarze jego występowania.
Lotny młody błotniak łąkowy. Fot. Andrzej Łukijańczuk
Więcej informacji o naszych działaniach znajdziesz na stronie http://pygargus.pl/ oraz na fanpage projektu https://www.facebook.com/pygargus
