Na fali protestów społecznych w obronie niezależności sądownictwa w lipcu 2017 roku czwórka prawników: Sylwia Gregorczyk-Abram, Maria Ejchart, Paulina Kieszkowska i Michał Wawrykiewicz powołała do życia nieformalną inicjatywę obywatelską #WolneSądy. Od tego czasu bez wytchnienia działamy na rzecz ochrony praworządności, umacniania niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Obecnie pracami Fundacji Wolne Sądy kierują Sylwia Gregorczyk-Abram i Paulina Kieszkowska.
Od października 2022 r. z Fundacją współpracuje także dr Katarzyna Wiśniewska, adwokatka, doktorka nauk prawnych, autorka licznych publikacji z zakresu praw człowieka i prawa karnego. W 2015 r. została laureatką pierwszego miejsca w rankingu Dziennika Gazety Prawnej „Rising Stars among Lawyers. Leaders of tomorrow”. Zawodowo przez ponad 11 lat związana była z Helsińską Fundacją Praw Człowieka, w której m.in. koordynowała działaniami Programu Spraw Precedensowych.
W codziennej pracy Fundacji stale uczestniczą także prawnicy, aplikanci adwokaccy oraz studenci -Piotr Czapla, Robert Lisiewicz, Maria Łabuszewska, Małgorzata Majewska, Agnieszka Paciorek, Hubert Wróbel.
Od samego początku kryzysu praworządności w Polsce koncentrowaliśmy się na sprzeciwie wobec łamania w Polsce trójpodziału władz, rządów prawa i porządku konstytucyjnego. Publikowaliśmy opracowania, opinie i stanowiska, nagrywaliśmy komentarze wideo, relacje z wydarzeń, konferencji, ale też realizowaliśmy spoty filmowe dotyczące bieżących wydarzeń. Staraliśmy się w nie zaangażować znanych aktorów, reżyserów, dzięki czemu docierały one do dużo szerszej publiczności i przez to mogliśmy realizować nasze cele edukacyjne.
Obecnie naszą misją jest działalność edukacyjna i stanie na straży praworządności. Bierzemy udział w szeregu inicjatyw, których celem jest rozwój i edukacja w zakresie litygacji strategicznej, która polega na inicjowaniu lub przystępowaniu do toczących się postępowań sądowych na przykład przez organizacje pozarządowe w celu doprowadzenia do zmian systemowych zmierzających do poszerzenia zakresu praw podstawowych. Prowadzimy ponad 150 postępowań przed sądami krajowymi i Europejskim Trybunałem Praw Człowieka, które dotyczą niezależności sądownictwa.
Prawnicy z Wolnych Sądów uzyskali kilka przełomowych wyroków i decyzji, które mają wpływ na funkcjonowanie całego systemu prawnego. Fundacja jest też zaangażowana w sprawy o dużym znaczeniu społecznym dotyczące podstawowych praw i wolności obywatelskich.
Występujemy przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej w kluczowych postępowaniach dotyczących niezależności sądów i niezawisłości sędziów, które mają zasadnicze znaczenie dla ochrony praworządności nie tylko w Polsce, ale i w całej Europie. Reprezentowaliśmy między innymi sędziego Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawie C-585/18 - A.K. (Niezależność Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego), która zakończyła się bardzo ważnym i przełomowym orzeczeniem z 19 listopada 2019 r.
Z powodzeniem reprezentowaliśmy w sądzie obywatelskiego aktywistę w sprawie naklejek „strefa wolna od LGBT”, które rozpowszechniał prawicowy tygodnik „Gazeta Polska”. Reprezentowaliśmy również prof. Małgorzatę Gersdorf, byłą Pierwszą Prezes Sądu Najwyższego, w sprawie przeciwko Stanisławowi Piotrowiczowi, posłowi Prawa i Sprawiedliwości (obecnie sędziemu Trybunału Konstytucyjnego), który w jednej ze swoich wypowiedzi nazwał sędziów SN „złodziejami”, a także profesora Wojciecha Sadurskiego w głośnej sprawie dotyczącej wolności słowa, gdy został pozwany przez PiS za nazwanie ich zorganizowaną grupą przestępczą. Profesor Sadurski wygrał tę sprawę.
Sylwia Gregorczyk-Abram i Michał Wawrykiewicz w trakcie rozprawy w sprawie prof. Małgorzaty Gersdorf przeciwko Stanisławowi Piotrowiczowi.
Fot. Adam Stępień / Agencja Gazeta
W 2021 roku wydaliśmy raport „2000 dni bezprawia” pokazujący w jaki sposób władza polityczna doprowadziła do destrukcji państwa prawa. To zapis wszystkich zmian ustawodawczych i innych decyzji władzy wykonawczej i ustawodawczej od 2015 roku zmierzających do upolitycznienia sądownictwa. Uważamy, że skatalogowanie i uporządkowanie tych wydarzeń jest ważne, abyśmy mieli świadomość jakimi metodami władza przejmowała sądy, które zgodnie z Konstytucją powinny być przecież niezależne, właśnie w interesie społeczeństwa. W październiku 2023 r. opublikowaliśmy aktualizację raportu pt. "3000 dni bezprawia".
Jesteśmy też współzałożycielami Komitetu Obrony Sprawiedliwości KOS, w ramach którego, poza reprezentowaniem represjonowanych przedstawicieli sądownictwa i prokuratury prowadzimy tez działania monitoringowe i archiwizujemy przypadki wywierania politycznego nacisku. W ramach tych działań wydaliśmy raport „Państwo, które karze”, w którym na ponad 100 stronach zgromadziliśmy przypadki wywierania nacisku na polskich sędziów, prokuratorów i przedstawicieli innych zawodów prawniczych, w sposób usystematyzowany – od strony rodzaju dolegliwości, które spotykają sędziów i prokuratorów w związku z działaniami władzy politycznej.
Inicjatywa #WolneSądy została nagrodzona za działalność publiczną w 2018 roku nagrodą Newsweeka im. Teresy Torańskiej, w 2019 roku nagrodą radia TOK FM im. Anny Laszuk za “wyjątkowy wpływ na rzeczywistość” oraz Europejską Nagrodą Obywatelską za 2020 r. przyznawaną przez Parlament Europejski. W 2022 r. wraz z Panem mec. Mohamedem El-Baqerem, egipskim prawnikiem odważnie stawiającym czoła naruszeniom praw człowieka i autorytaryzmowi w Egipcie, zostaliśmy laureatami nagrody Rule of Law Award przyznawanej przez międzynarodową organizację prawniczą Union Internationale des Avocats (UIA) oraz LexisNexis.
W 2023 r. otrzymaliśmy nagrodę plebiscytu Korony Równości organizowanego przez Kampanię Przeciw Homofobii. Zostaliśmy nominawani za to, że w imieniu prof. Jakuba Urbanika pozwaliśmy ministra Czarnka za jego haniebne słowa o społeczności LGBTQ. Na skutek tego postępowania pan Czarnek opublikował przeprosiny.
W 2024 r. Fundacja Wolne Sądy została laureatem Nagrody im. Andrzeja Wajdy za zaangażowanie społeczne i walkę o praworządność.
Fundacja Wolne Sądy jest niewielką organizacją pozarządową, która swoją działalność finansuje z darowizn osób takich jak Wy. Wspierając nas pomożesz w realizacji naszych działań.
Aktualnie kontynuujemy naszą misję w nowej rzeczywistości nadal patrząc władzy na ręce i komentując wydarzenia związane z praworządnością w Polsce. Aktywnie uczestniczymy w procesie przywracania praworządności biorąc udział w spotkaniach Międzyresortowego Zespołu do spraw przywracania praworządności i porządku konstytucyjnego. Na bieżąco komentujemy sprawy dotyczące polskiego i europejskiego sądownictwa w prasie polskiej i zagranicznej, a także na naszych social mediach. Omawiamy złożone zagadnienia prawne, starając się w przystępny sposób wyjaśniać je naszym odbiorcom. Opracowujemy także materiały edukacyjne dla szkół, w których przybliżamy tematy takie jak prawa człowieka, demokracja, czy wartości płynące z bycia częścią Unii Europejskiej i Rady Europy.
Dzięki regularnemu wsparciu naszych patronów Fundacja Wolne Sądy będzie mogła rozwijać się i podejmować nowe projekty, na które dotychczas brakowało nam czasu i funduszy.
Wasza pomoc będzie dla nas nieoceniona i zaryzykujemy stwierdzenie, że wsparcie finansowe dla Wolnych Sądów i innych organizacji działających w obszarze praworządności, można potraktować jako inwestycję. Inwestycję w Polskę i nasza wspólną przyszłość.
Walczmy dalej razem o Polskę sprawiedliwą, demokratyczną i respektującą prawo i wartości oraz o przywrócenie Polsce dobrego imienia i właściwej pozycji w Europie i na świecie. Dziękujemy za każde wsparcie!
Zostań naszym Patronem i śledź nasze działania.
Zapraszamy na naszą stronę internetową i profile w mediach społecznościowych
Dziękujemy!
Na początku naszym pomysłem było nagrywanie krótkich filmików publikowanych w mediach społecznościowych o tym, na czym polega istota niezależności sądownictwa i niezawisłości sędziowskiej oraz dlaczego jest ona tak ważna dla każdego obywatela.
W filmach występowały znane osoby – aktorzy, prawnicy, lekarze, dziennikarze, artyści, którzy na podstawie przykładów z życia codziennego przedstawiali sedno powyższego zagadnienia. Nasze filmiki osiągały duże zasięgi w internecie, niekiedy docierając do kilku milionów odbiorców.
Potem zaczęliśmy publikować więcej filmów, odnoszących się do bieżących wydarzeń, uchwalanych ustaw, dokonywanych naruszeń praworządności, wydawanych wyroków, działań instytucji Unii Europejskiej itp. Zaczęliśmy też nagrywać nasze ambitniejsze spoty realizowane z udziałem rozpoznawalnych i zaangażowanych profesjonalistów i podcasty Studia Wolne Sądy... I tak jest do dziś. Opublikowaliśmy dotychczas ponad 1000 materiałów – filmów, infografik, debat, transmisji na żywo, programów typu studio i podcastów, a wszystkie nasze materiały wideo są dostępne na naszym kanale na YouTube.
