Andrzej Czech

Wraz ze zmieniającym się środowiskiem, aby móc żyć w zgodzie z naturą, potrzebujemy każdej pary rąk, łap, piór i kopyt. Bobry są naszym wielkim sojusznikiem, wystarczy podejść do nich jak do kogoś, kto potrafi rozwiązywać problemy, adaptować się i współpracować. Wierzę i w ludzi i w bobry.

Wszelkie zwężenia cieków są bardzo chętnie wykorzystywane przez bobry, gdyż mogą one stosunkowo małym nakładem pracy osiągnąć zamierzony cel – ustabilizować i podnieść poziom wody. Poza tym przepusty drogowe, kanały, zastawki oraz inne urządzenia i budowle hydrotechniczne, przeważnie usytuowane na nasypach, są rozumiane przez bobry jako dziury w tamach, dlatego tak często są blokowane. Może to doprowadzić do znacznych strat, a nawet zagrożenia życia ludzi. Odstraszanie bobrów oraz niszczenie tam jest mało skuteczne i kosztowne w stosunku do uzyskanych rezultatów. Poza tym bobry często nanoszą materiał budowlany (muł, darń, gałęzie i kamienie) do wnętrza przepustu i tam go blokują. Usunięcie tego materiału jest trudne, a już następnego ranka po przeprowadzonym zabiegu przepust może być z powrotem zablokowany. Na zdjęciu (całkiem po prawej): Skip Lisle - twórca rozwiązania Beaver Deceiver. Fotografia: Isebel Dijkgraaf

System po lewej pochłonął tony ropy, tysiące motogodzin sprzętu, setki metrów sześciennych kamienia. To też plastik, siatki, znaki. I miliony złotówek. A po prawej system zbudowany przez... bobry. Z patyków, błota i tego co pod łapą. A to jeden z kilku bobrzych zbiorników na kilkusetmetrowym odcinku potoku.

Zamiast ciąć stare lasy i przerabiać na pellet, płyty, spalać w elektrociepłowniach i ciąć na drobne można wykorzystać to superdrzewo. Wierzbę. Dlaczego?

15 lat przyjechały tutaj bobry aż z Suwalszczyzny w metalowych klatkach. Co 50-70 km trzeba było wstawiać klatki z bobrami do wody, żeby zwierzaki mogły się schłodzić. Na miejscu robiliśmy dla nich sztuczne tamy z patyków i błota, żeby od razu nie prysnęły w siną dal. Kopaliśmy sztuczne żeremia - doły w ziemi przywalone od góry pniakami, gałęziami i darnią żeby było ciemno w środku. W taką norę wypuszczaliśmy wyrywające się bobry. W ciemności się uspokajały.

Na potoku czy rzece im więcej przeszkód i komplikacji tym lepiej. Więcej zakamarków, progów, kłód, wypłyceń, wielkich i małych kamieni oraz krzewów wiszących nad wodą tym woda ma trudniej. I o to chodzi. Zatrzymajmy ją najdłużej tam, gdzie jest najbardziej istotna. Tam, gdzie rodzi się susza i powódź.

O bobrach zapomnieliśmy na setki lat. Już od początku średniowiecza były eksterminowane i w zasadzie nieobecne w środowisku. Nasi dziadkowie nie potrafili nam powiedzieć o tym, że bobry budują tamy i robią rozlewiska, bo ich dziadkowie im o tym nie opowiadali. Dlatego powrót konstrukcji bobrowych do naszych sąsiedztw jest takim szokiem.

W 2024 rok na terenie tylko województwa podkarpackiego zniszczono (zasadniczo zgodnie z prawem) ok. 3000 tam bobrowych. W 2023 też. Na 2025 Wody Polskie właśnie ogłosiły przetarg. Na terenie Zarządu Zlewni w Przemyślu mamy za pieniądze podatnika pozbyć się tam bobrowych. 3000 tam bobrowych to 30 000 do 1 000 000 metrów sześciennych straconej wody.