Fundacja Otwarty Dialog (ODF) powstała w Polsce w 2009 r. Od momentu założenia, zajmujemy się ochroną praw człowieka, demokracji i praworządności na obszarze post-sowieckim – m.in. w Ukrainie, Kazachstanie, Mołdawii czy Rosji. Wśród naszych największych osiągnięć jest m.in. wsparcie Ukrainy w czasie Rewolucji Euromajdanu, wojny w Donbasie i okupacji Krymu między 2013-2016 r. Obecna agresja Putina na Ukrainę nakazuje nam wznowienie tych działań poprzez wysyłanie pomocy humanitarnej na Ukrainę i wspieranie uchodźców szukających schronienia w Polsce.
W 2017 r. obszar działania Fundacji został rozszerzony o Polskę, ze względu na postępującą w kraju erozję demokracji i kryzys praworządności.
Obecnie, w związku z bezprecedensową eskalacją wojny przeciwko Ukrainie – atakiem zbrojnym sił rosyjskich, który nastąpił nad ranem 24 lutego br. – absolutna większość naszych wysiłków koncentruje się na wsparciu naszych przyjaciół i sąsiadów.
W tym celu prowadzimy zbiórkę publiczną oraz zbiórkę na drony w ramach których wysyłamy na Ukrainę środki ochrony życia takie jak kamizelki kuloodporne i hełmy, drony, sprzęt medyczny czy inne wyposażenie. Koncentrujemy się na tych w największej potrzebie i na najgorętszych odcinkach frontu, m.in. dzięki kontaktom wyniesionym z czasów wspierania ukraińskiego społeczeństwa obywatelskiego na Majdanie i cywilów, dziennikarzy i żołnierzy walczących na wschodzie kraju w latach 2013-2016. Wspieramy także polskich ochotników broniących Ukrainy i Polski od początku inwazji.
Obok wysyłki pomocy humanitarnej za wschodnią granicę, nasze działania obejmują także wsparcie dla ukraińskich uchodźców. Nasz zespół z punktu tranzytowego przy Dworcu Wschodnim w Warszawie codziennie działa, by pomóc osobom, które przyjechały do Polski. Pomagamy znaleźć mieszkanie, wspieramy w szukaniu pracy oraz zapewniamy asystę kulturową w zależności od potrzeb. Kilka razy w tygodniu organizujemy transporty do krajów zachodnich oraz skandynawskich w ramach procesu relokacji naszych podopiecznych.
Otworzyliśmy też trzy Domy Samodzielnych Mam z Ukrainy - jeden w Jakubowiźnie i dwa w Warszawie. Schronienie znalazło w nim już 15 mam i ich pociechy, którym chcemy zapewnić start w nowe życie w Polsce - pomagamy w znalezieniu pracy, zapewniamy opiekę terapeutyczną i tworzymy wspólnoty, w ramach których kobiety wspierają się nawzajem.
W styczniu 2023 roku zorganizowaliśmy misję humanitarną do Bachmutu pod hasłem #OpozycjaDlaUkrainy. O tym wyjeździe wielokrotnie pisały media w Polsce m.in. Interia, Gazeta Wyborcza, Interia 2, DGP, Onet Rano.
Dostarczyliśmy wówczas około 15 ton pomocy humanitarnej i wojskowej o łącznej wartości aż 780 tys zł. Była to prawdopodobnie największa pomoc dostarczona jednorazowo przez organizacje pozarządowe w to miejsce. Dzielnym ukraińskim wojskowym na froncie dostarczyliśmy m.in. 17 dronów zwiadowczych (w tym sfinansowane ze zbiórki Drony Dla Ukrainy), 47 kamizelek kuloodpornych, zimowe mundury, specjalistyczny termowizor, świece okopowe, leki i art. medyczne, żywność oraz ambulans. Cywilom, którzy byli zmuszeni pozostać w strefie wojny - bez prądu, wody czy pożywienia - przekazaliśmy m.in. 5 ton paczek z żywnością, 21 generatorów (do nawet 7,5 kW), 500kg karmy dla zwierząt, artykuły higieniczne, zimowe ubrania, śpiwory i koce, leki czy 6 kartonów zabawek.
Nasz unikalny model działania i ostatnia misja do Bachmutu (jak się okazało był to ostatni transport humanitarny do tego miasta przed odcięciem go przez Rosjan) zostały ostatnio docenione nawet przez Radę Najwyższą Ukrainy, która przyznała naszemu zespołowi odznaczenia Białego Krzyża “Honor i chwała” w uznaniu za rok pomocy Siłom Zbrojnym Ukrainy.
Na co dzień, ODF realizuje swoje cele przez pracę analityczną i – przede wszystkim – podejmując konkretne (nieraz kontrowersyjne) działania, w szczególności działania rzecznicze. Organizujemy misje obserwacyjne i wydarzenia, zbieramy dane oraz tworzymy raporty, monitorując w szczególności indywidualne przypadki łamania praw człowieka i nadużywania władzy w krajach takich jak Kazachstan, Ukraina, Mołdawia, czy Polska.
Raporty te nie tylko publikujemy, ale też dostarczamy instytucjom UE, OBWE, Radzie Europy, ONZ, a także zachodnim władzom i parlamentom. Wydarzenia i spotkania z prześladowanymi sędziami, prokuratorami czy aktywistami organizowane są przez ODF m.in. na forum Parlamentu Europejskiego, Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy czy Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR) OBWE.
W wachlarzu naszych działań w Polsce znajduje się też nasz Program Obrony Prześladowanych (POP), w ramach którego nasi obserwatorzy społeczni monitorują wszelkie rozprawy sądowe, które mogą mieć tło polityczne. Jesteśmy obecni na rozprawach dyscyplinarnych sędziów i prokuratorów, szeregowych aktywistów, internautów czy czołowych krytyków reżimu PiS. Wspieramy ofiary represji oferując opinie eksperckie przed sądem oraz nagłaśniając ich przypadki w internecie.
Efektem naszej pracy są bardziej rzetelne i stanowcze działania instytucji międzynarodowych na rzecz ochrony prześladowanych osób - nagłośniliśmy setki przypadków nadużyć w wielu krajach, w wyniku czego dziesiątki ofiar represji politycznych odzyskały wolność lub uniknęły tortur (do najbardziej znanych przykładów należą tzw. więźniowie Kremla - ukraiński reżyser Oleg Sentsov oraz pilotka Nadia Savchenko). Te same działania podejmujemy teraz na rzecz środowisk i osób prześladowanych w Polsce.
Spotkanie prez. Emmanuela Macrona z Olegiem Sencowem oraz Ludmiłą Kozłowską z ODF
Nie boimy się konfrontacji z żadnym z reżimów, z którymi walczymy. W odwecie za nasze działania na rzecz praw człowieka i demokracji, władze Kazachstanu, Mołdawii (przed upadkiem reżimu V. Plahotniuca), Rosji, a od 2017 r. Polski, wytoczyły przeciwko nam swoje machiny propagandowe i dezinformacyjne, a także zaangażowały podległe sobie instytucje i organy ścigania. Nasza prezes została w wyniku działań władz w Warszawie chwilowo wydalona z UE (sąd już trzy razy orzekł o bezprawności tej decyzji, podobnie uznało 5 państw europejskich, które ją wpuściły), jej mąż został aresztowany na podstawie fikcyjnych zarzutów, a naszego wiceprezesa prokuratura ściga po Europie za tweeta (nie jego), który nie spodobał się prezesowi Kaczyńskiemu. Traktujemy te działania odwetowe jako dowód na naszą skuteczność.
Nie pozostajemy jednak bierni na te ataki i konsekwentnie bronimy swoich praw przed sądem. Prowadzimy kontrofensywę prawną, w ramach której złożyliśmy 20 pozwów przeciw politykom i mediom reżimowym, wygrywając już z TVP, Polskim Radiem czy Gazetą Polską.
Od 2020 r. Fundacja aktywnie angażuje się również w zwalczanie zagrożenia ze strony fundamentalizmu religijnego (Ordo Iuris, sekta TFP, środowiska anty-równościowe i anty-aborcyjne) jak i nacjonalizmu i faszyzmu (ONR, Ruch Narodowy, Młodzież Wszechpolska).
W związku z kryzysem na granicy z Białorusią przedstawiciele Fundacji zajmują najbardziej aktywną postawę i podejmują bezpośrednie działania w celu ochrony praw migrantów i zwalczania nieludzkiej polityki rządu PiS - nawet kosztem własnej wolności.
Fundacja prowadziła od kwietnia do listopada 2021 r. największy satyryczny profil w polskim Internecie - SokzBuraka, który stopniowo przekształciła w źródło informacji o społeczeństwie obywatelskim, promując - nadal z przymrużeniem oka - nie tylko wiedzę, ale też inicjatywy i kampanie na rzecz demokracji, praworządności i wartości UE.
Aktywiści Fundacji, Marcin Mycielski i Bartosz Kramek, zainicjowali też Spontaniczny Sztab Obywatelski, który postawił ponad 450 billboardów w całym kraju, eksponujących obłudę i przewinienia koalicji rządzącej, wyśmiewających skrajną prawicę, wspierających legalną aborcję czy też promujących prawa osób LGBT oraz migrantów. Ich najnowszy projekt, który zawiśnie niedługo w miastach na wschodzie Polski, nosi nazwę #DrogaZmiana.
Fundacja dostosowuje też swoje działania do aktualnej sytuacji - prowadziliśmy np pierwszą i największą społeczną akcję wsparcia medyków i drobnej gastronomii podczas pierwszej fali pandemii, "Posiłek dla Lekarza", która przekazała pomoc o wartości prawie 800 tys zł. Aktualnie, w odpowiedzi na rosnącą skalę bezprawnego pozbawiania wolności przez władzę (od kotłów policyjnych po bezpodstawne areszty), razem z Obywatelami RP, KODem i trzema wiodącymi kancelariami prawnymi przygotowujemy zawiadomienie do Międzynarodowego Trybunału Karnego w Hadze, oskarżając prokuratora generalnego Ziobrę i jego popleczników o zbrodnie przeciwko ludzkości.
