To przez ten wiatr, Jakub Nowak. Wydawnictwo Powergraph, Warszawa 2022.
41, bo tyle lat liczy sobie nasz autor, musieliśmy czekać na tak soczyste kpiny z Sienkiewicza...
„To przez ten wiatr” jest kąśliwe, śmieszne, ale i poważne w wyjątkowy (literacko) sposób.
Jakub Nowak – fantasta, pisarz, teoretyk mediów, nauczyciel akademicki zaskakuje formą, a zwłaszcza dystansem, z jakim zajął się romansem Heleny Modrzejewskiej z autorem Trylogii.
Ale nie spłaszczajmy: - to tylko i aż wątek fabuły, nie jej całe wypełnienie...
Mamy tu mieszalnię farb. Wielogatunkowy poemat.
Jest zapomniana epistolografia, western, romans, idealizm i inne synonimy fantasy: romantyczność, niezwykłość, marzycielstwo.
„To przez ten wiatr”, gdy was znudzi, to nie porzucajcie lektury. Dajcie jej (i sobie) odpocząć. Napęcznieć. Bo to lektura do (dla) intelektualnej zabawy. Do eksploracji.
Osoby dramatu, które znamy zewsząd to: Helena Modrzejewska, Henryk Sienkiewicz, Korol Chłapowski, Łucjan Paprocki, Julian Sypniewski.
Ale zakochacie się też w niesamowicie skreślonej postaci Anusi, która… wcale Anusią nie jest…
Jakub Nowak zdaje się pysznie bawić, oddając nam powieść nieoczywistą, której forma ewaluuje, a akcja eskaluje.
Pisarz papierowe postaci ożywia i daje nam COŚ, czego codziennie nie spotkacie w literaturze. Otóż mamy: brawurowy landszaft. Z pomysłem i w efektownym wykonaniu.
Co tu jest zmyśleniem, a co faktem? Tego, Drogi Czytelniku, musisz dowieść samodzielnie.
Ale naprawdę w 1876 roku decyzja zapadła — Modrzejewska, jej mąż i syn oraz grupka bliskich przyjaciół m.in. Julian Sypniewski, Łucjan Paprockim oraz Henryk Sienkiewicz wyemigrowali do Kalifornii, gdzie osiedlili się na farmie i rozpoczęli żywot osadników.
Co było dalej; jak było dalej? Nowak opowiada nam swoją wersję, przywołując jednocześnie czasy polskie…
Zatem na równiny, zatem do saloonu, zatem na polowanie, na pojedynki rewolwerowców…
Wydawnictwo Powergraph dostało perełkę i znakomicie ten rękopis oszlifowało i podało czytelnikom.
Kampania promocyjna, szata graficzna i opis – składniki dobrego brandu.
A zatem podane jest to tak:
„Dziki Zachód i romans nieoczywisty. Literacki dynamit!
Jakub Nowak tworzy nowoczesny western, burzy mity narodowe i strąca z cokołu legendarne postaci – przywraca im ludzki wymiar. To przez ten wiatr to brawurowy debiut, to pachnąca whiskey, potem i krwią, wielogatunkowa powieść o emigracyjnych losach warszawskiej bohemy. Powieść oparta na faktach, lecz pozostawiająca furtkę dla wyobraźni i przemyśleń, kim bylibyśmy, gdyby za sprawą przypadku historia potoczyła się odrobinę inaczej. To literatura, którą czyta się jednym tchem – zaskakująca, świeża i bardzo współczesna.
Kalifornia, rok 1876. Helena Modrzejewska i Henryk Sienkiewicz wynajmują z przyjaciółmi rancho, aby uprawiać winorośl. Polacy do pobliskiego Anaheim, założonego przez imigrantów z Niemiec, jeżdżą po sprawunki, do golibrody, po whiskey, bójki i inne saloonowe atrakcje. W kalifornijskim upale, w dusznych, gorących podmuchach wiatru Santa Ana, pod okiem Karola Chłapowskiego, męża Modrzejewskiej, rośnie miłosne napięcie między genialną aktorką a warszawskim dziennikarzem, którym jest wtedy Sienkiewicz. Niezwykła kobieta przywykła do świata leżącego u jej stóp, i bezczelny trzydziestolatek, który sięgnie po nieosiągalne”.
Ale to „wszystko przez ten wiatr”…
Sztuka biografii osiągnęła kolejny wymiar! Lekki, bo przygodowy. Mocny, bo autor odświeża to, co zapominanie.
„A life writing” – to zadanie głównie dla akademików i takim jest autor, ale postanowił pisać, opisać, napisać, rozpisać INACZEJ. Śmielej!
Biografistyka człowieka wyedukowanego, ale i pełnego wyobraźni.
Zamiast zajmować się aspektami czasowymi biografii, Jakub Nowak puszcza wodzę fantazji i daje nam wielowątkową powieść przygodową.
Historia to prawdziwa, jak najbardziej prawdziwa, ale sposób opowiedzenia jest pełną fantastyką.
Jakub Nowak przywołując fakty, robi to na tyle sprytnie, że czytelnik wciąż chce poszukiwań w podręcznikach i przeglądarkach.
Niewiarygodne wydają się nie tylko opisane przygody, ale i ich geneza.
Strategia pisarza osadza się na oczytaniu. Stąd ta przywołana „mieszalnia farb”. Bo style i konwencje wykorzystane w epice powodują u czytającego zawroty głowy.
W pewnym momencie przestałem notować „co mi się z czym (i kim) kojarzy”, bo i po co, skoro się to tak dobrze się czyta.
Skoro To Tak Dobrze Się Wciąga…
Dlatego trochę (bardzo – sic!) przekornie postarałem się o taki cytat:
„Czy wszystko pozostanie tak samo, kiedy mnie już nie będzie? Czy książki odwykną od dotyku moich rąk, czy suknie zapomną o zapachu mojego ciała? A ludzie? Przez chwilę będą mówić o mnie, będą dziwić się mojej śmierci – zapomną. Nie łudźmy się, przyjacielu, ludzie pogrzebią nas w pamięci równie szybko, jak pogrzebią w ziemi nasze ciała. Nasz ból, nasza miłość, wszystkie nasze pragnienia odejdą razem z nami i nie zostanie po nich nawet puste miejsce. Na ziemi nie ma pustych miejsc” – pisze w sentymentalnej retoryce Poświatowska….
(Za: Katarzyna Szalewska, z rozdziału „Śmierć jako nie-miejsce autobiograficzne”, Przestrzeń choroby – miejsce biografii// Przestrzenie geo(bio)graficzne w literaturze, c Copyright by Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2015)
Wszystek biadolenia zbiór, wzbogacony o potężną bibliotekę i wyszperany źródłostan poprowadził Jakuba Nowaka na rozpisania i opisania historii wciągającej i rozciągającej się przez dziesiątki lat.
Tylko że autor nie chełpi się swoją wiedzą, on się raczej z niej naśmiewa, bo przecież „wszystko przez ten wiatr”.
Nie wątpcie w powieść Jakuba Nowaka, bo cytując Sienkiewicza:
„Społeczeństwo amerykańskie uchodzi za najreligijniejsze na świecie. Ludzi wątpiących istotnie niéma tu wcale, przepisy religijne zachowywane są najściślej, w niedzielę i święta głucha martwota upada na wsie i miasta, sklepy są pozamykane, fiakry i omnibusy nie kursują prawie zupełnie; w teatrach nie grają, miejsca publiczne są puste: słowem powaga tu i uroczystość większa niż wszędzie na świecie”.
(„Listy z podróży do Ameryki”)
Zatem wstąpcie do świątyni tego pisarstwa!
A kim jest* Jakub Nowak?
*Jest autorem opowiadań science-fiction zebranych w zbiorze Amnezjak (Powegraph 2017), a także publikowanych w antologiach wydawnictw Powergraph, Runa oraz, w przekładach, w Rosji i Ukrainie.
Jego opowiadania publikowały też między innymi „Gazeta Wyborcza”, „Nowa Fantastyka”, „Czas Fantastyki”.
Zwycięzca literackiego konkursu British Council i „Nowej Fantastyki” (2004), nominowany do literackiej Nagrody im. Janusza A. Zajdla (2007). Autor tekstów publicystycznych i recenzji publikowanych w czasopismach kulturalnych.
W pracy naukowej zajmuje się teoriami komunikacji i mediów, kulturą popularną i społecznymi praktykami korzystania z mediów cyfrowych. Profesor uczelni na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, kierownik grantów badawczych finansowanych przez Narodowe Centrum Nauki i Polsko-Niemiecką Fundację na rzecz Nauki. Autor kilkudziesięciu artykułów naukowych publikowanych w kraju i za granicą oraz monografii naukowych Aktywność obywateli online. Teorie a praktyka (2011) oraz Polityki sieciowej popkultury (2017), za którą został uhonorowany nagrodą Media and Democracy Karol Jakubowicz Award.
8,5/10
Jarek Holden
Trwa ładowanie...