Newsletter o państwie i prawie [nr 18]
1. Pod hasłem „Głosuję na Polskę” w dniu 4 czerwca, w Święto Wolności, ruszyła w trasę ekipa III edycji Tour de Konstytucja z Robertem Hojdą – prezesem Fundacji Kongres Obywatelskich Ruchów Demokratycznych i adw. Kingą Dagmarą – Siadlak – prezeską Stowarzyszenia Adwokatów Defensor Iuris na czele. W ciągu niemal czterech miesięcy na kolejnych, prawie 100 Przystankach w całej Polsce trwać będą debaty o Konstytucji, prawach obywatelskich, praworządności i prawie wyborczym. Do dziś (18.06.2023) drużyna Tour de Konstytucja odwiedziła: Buk, Gorzów Wielkopolski, Choszczno, Pyrzyce, Police, Szczecin, Goleniów, Kamień Pomorski, Kołobrzeg, Białogard, Słupsk, Kartuzy, Banino, Tczew, Kościerzynę, Gdańsk, Koronowo, Żnin. Tour de Konstytucja wspierają swoją wiedzą ekspercką naukowcy, adwokaci, radcowie prawni, prokuratorzy, artyści, działacze społeczni. Przemierzone już Przystanki swoją obecnością i prelekcjami wsparli m.in.: Danuta Przywara z HFPC, dr Hanna Machińska – była zastępca RPO, prof. Edward Rymar, sędziowie Igor Tuleya i Paweł Juszczyszyn, prok. Ewa Wrzosek, Andrzej Chyra, prof. Zdzisław Kędzia, Marcin Skubiszewski z Obserwatorium Wyborczego, adw. Wiesław Fafuła, adw. Paweł Halczkiewicz, prok. Arkadiusz Roćko, adw. Tomasz Milewski, adw. Piotr Dobrołowicz, Jagoda Gmachowska, Katarzyna Batko-Tołuć z Sieci Obywatelskiej Watchdog Polska, adw. Martyna Kawiak, adw. Ila Knapczyk, r.pr. Krzysztof Olkowicz, Magdalena Niemiec, adw. Roman Ossowski, sędzia Joanna Hetnarowicz- Sikora, adw. Bartosz Fieducik, r.pr. Rafał Kuligowski, prok. Aleksandra Malinowska – Bizon, adw. Dominika Merchel – Hinz, r.pr. Małgorzata Stankius, dr Agnieszka Tomasik z Kreatywnej Pedagogiki, adw. Sylwia Grzybowska, adw. Mariusz Liegmann, r.pr. Michał Stańczak, adw. Bartosz Golejewski, adw. Maria Sankowska – Borman, adw. Jan Suchanek, adw. Justyna Mazur, adw. Ewa Czerska, dr Łukasz Szoszkiewicz, Adam August Michalik z Młodzi o Polityce. Trasę śledzić można na stronie www.tour-de-konstytucja.pl. Inicjatorem i organizatorem Tour de Konstytucja jest @Fundacja Kongres Obywatelskich Ruchów Demokratycznych . Organizatorzy i Przyjaciele tej obywatelskiej inicjatywy, jaką jest Tour de Konstytucja wcielają w życie przesłanie Henryka Wujca: „Nigdy nie jest tak, że nie mamy żadnego wpływu. Nawet jak czuję się bezradny czy bezsilny, to nigdy nie usprawiedliwia tego, żebym nic nie robił!". W kolejnym tygodniu Tour de Konstytucja zawita w : Chodzieży (20.06), Pleszewie (21.06), Ostrowie Wielkopolskim (22.06), Wrocławiu (23 i 24.06), Gromadce (25.06) i Złotoryi (25.06).
2. Podczas Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Adwokatury, który obradował 16 czerwca br. podjęta została uchwała, zawierająca apel do wszystkich obywateli Rzeczypospolitej Polskiej, aby jak najliczniej czynnie uczestniczyli w procesie wyborczym, wykorzystując swoje prawo do głosowania. Krajowy Zjazd Adwokatury zachęca w swej uchwale wszystkich obywateli do dokonywania wyborów tych kandydatów, którzy wykazują szacunek i poszanowanie dla wartości konstytucyjnych, wartości europejskich, praw i wolności osobistych. Apeluje, aby przy wyborze przedstawicieli władzy ustawodawczej obywatele kierowali się przede wszystkim dobrem wspólnym, stabilnością prawną naszego Państwa oraz gwarancją rządów prawa i przestrzegania praworządności. Adwokaci podkreślili też wagę poszanowania praw mniejszości, wskazując, że obywatele powinni wybierać kandydatów, którzy respektują i chronią prawa wszystkich grup społecznych, w tym mniejszości narodowych, etnicznych, religijnych, seksualnych i innych. Ochrona praw mniejszości jest fundamentem demokratycznego społeczeństwa opartego na zasadzie równości i sprawiedliwości. Krajowy Zjazd Adwokatury podkreślił również znaczenie członkostwa Polski w Unii Europejskiej dla rozwoju Państwa i obywateli oraz wskazał, że wybór kandydatów, którzy opowiadają się za pozostaniem Polski w Unii Europejskiej i współpracą z innymi państwami członkowskimi, stanowi fundament i rację stanu Rzeczypospolitej Polskiej https://www.adwokatura.pl/z-zycia-nra/adwokatura-zacheca-obywateli-do-czynnego-udzialu-w-wyborach-parlamentarnych/ .
3. PiS wraca do straszenia uchodźcami. Zapewne dlatego, że nie ma się czym pochwalić w reformach sądownictwa, a dotychczasowe pomysły kampanijne, jak 800 plus nie dały partii rządzącej przełamania w kampanii wyborczej. Sejm przegłosował w czwartek, 15 czerwca, projekt uchwały, która wyraża sprzeciw wobec tzw. paktu migracyjnego, który zobowiąże państwa członkowskie do relokacji migrantów we wszystkich krajach Unii Europejskiej. Projekt jest inicjatywą posłów PiS. Czytamy w nim m.in.: „Nie zgadzamy się, aby państwo polskie ponosiło koszty społeczne i finansowe błędnych decyzji innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej. Polityka »otwartych drzwi«, którą forsowały w ramach Unii Europejskiej Niemcy, łamiąc traktaty, okazała się dużym błędem. Jej negatywnym skutkiem są obecnie decyzje podejmowane na forum Rady Unii Europejskiej. Nie można powielać poprzednich złych decyzji z 2014 r. i 2015 r. Solidarność europejska nie może mieć formy szantażu: zapłaćcie albo przyjmijcie”. Sejm podjął decyzję w kwestii złożonego przez posłów PiS projektu uchwały w sprawie propozycji wprowadzenia unijnego mechanizmu relokacji nielegalnych migrantów. Za przyjęciem uchwały było 242 posłów, przeciw - 5. Na przełomie 2015/2016 UE podjęła podobną decyzję dotyczącą relokacji. Proces zakończył się fiaskiem, bo kraje członkowskie nie były w stanie zweryfikować cudzoziemców, a oni sami nie chcieli korzystać m.in. z relokacji do państw spoza Europy Zachodniej. Polska i Węgry oprotestowały ten wymóg. W czwartek, przed głosowaniem nad uchwałą, na mównicę wszedł prezes PiS Jarosław Kaczyński. Mówił, że Polska udzieliła bezprecedensowej pomocy uchodźcom z Ukrainy. – Przyjęliśmy wtedy kilka milionów uchodźców, można mówić, że na stałe to ok. 1,5–2 mln. Gdyby to pomnożyć przez 22 tys. euro (roczna kwota za nieprzyjęcie jednego migranta, jaką proponuje UE – przyp. BC), to będzie to suma gdzieś między dwadzieścia kilka a trzydzieści miliardów euro – wyliczał Kaczyński i dodał, że środki na uchodźców wojennych Polska otrzymała symboliczne – ok. 100 euro na osobę. – To jest kpina z Polski, to jest dyskryminacja, wyjątkowo bezczelna – grzmiał i wskazywał, że od marca do grudnia 2022 r. Polska wydała na pomoc Ukrainie co najmniej 30 mld zł. Kaczyński oświadczył, że rząd zorganizuje referendum w tej sprawie. – My się na to nie zgodzimy. Na to nie zgadza się także naród Polski – stwierdził. Szczegółów dotyczących referendum nie podał https://oko.press/referendum-kaczynski-relokacja-plagiat-wegry .
4. Najwyższa Izba Kontroli wyraziła negatywną opinię z wykonania budżetu za rok 2022. "Gospodarka finansowa państwa prowadzona jest w znacznej części poza budżetem państwa" - stwierdziła NIK. Jest to pierwszy raz w Polsce po 1989 r., kiedy rząd nie otrzymał pozytywnej opinii w tej kwestii. W analizie zwrócono uwagę, że na koniec ubiegłego roku wystąpiła rekordowa (302,6 mld zł) różnica między długiem publicznym obliczanym według metodologii unijnej a ustalanym według zasad krajowych. https://wydarzenia.interia.pl/kraj/news-nik-negatywnie-ocenila-wykonanie-budzetu-pierwszy-raz-w-hist,nId,6843508
5. Zdaniem Sądu Najwyższego dyskwalifikują sędziego i powodują, że jego udział w orzekaniu nie spełnia standardu należytej obsady sądu zachowania polegające na udzieleniu poparcia kandydatowi do Krajowej Rady Sądownictwa, który brał udział w tzw. aferze hejterskiej, czy przedstawienie zarzutów dyscyplinarnych sędziemu, który podpisał list otwarty do OBWE. SN w Izbie Karnej w składzie trzech sędziów (Tomasz Artymiuk, Małgorzata Gierszon, Kazimierz Klugiewicz) badał kasację obrońcy skazanych od wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim. Sędzia, która orzekała w tej sprawie, została powołana do SO w Piotrkowie Trybunalskim w lipcu 2019 r., a trzy miesiące później powierzono jej funkcję zastępcy rzecznika dyscyplinarnego. Rzecznik przekazał jej także prowadzenie spraw dyscyplinarnych należących do właściwości innych zastępców rzecznika działających przy dwóch różnych SO. „Nie sposób dowodzić, że w powyższych SO nie było żadnego «godnego» sędziego, aby powierzyć mu taką funkcję, a «postronny obserwator» mógłby zasadnie w tej sytuacji podejrzewać, że (…) chodziło właśnie o to, aby nie kto inny, a ww. sędzia tę funkcję wykonywała” – czytamy w niedawno opublikowanym uzasadnieniu wyroku. Podejrzenie to jest tym bardziej zasadne, gdy weźmie się pod uwagę, że sędzia wysłała do kilkunastu sędziów żądanie wyjaśnień w sprawie podpisania przez nich listu otwartego do OBWE, a jednemu z nich postawiła zarzuty dyscyplinarne. SN zauważył również, że testowana osoba udzieliła poparcia starającemu się o wybór do KRS byłemu wiceministrowi sprawiedliwości. Uczyniła to, mimo informacji o jego udziale w próbie deprecjonowania sędziów krytykujących działania rządu przez osoby związane z ministrem sprawiedliwości (tzw. afera hejterska). SN uznał więc, że zestawienie tych dwóch faktów, czyli poparcia dla takiej osoby z postawieniem zarzutów dyscyplinarnych sędziemu opowiadającemu się za rządami prawa, „wypada jednoznacznie negatywnie w zakresie kształtowania składu sądu z jej udziałem jako sądu bezstronnego i niezawisłego” https://serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia/artykuly/8733777,sad-najwyzszy-oblal-sedzie-z-piotrkowa-trybunalskiego.html .
6. W środę 14 czerwca 2023 roku w siedzibie Fundacji im. Stefana Batorego odbyła się konferencja „Governmental accountability in Poland in 2023 – What is at stake and what can be done?” [Odpowiedzialność rządzących w Polsce w 2023 r. – O co toczy się gra i co można zrobić]. Organizatorami były norweska Fundacja na rzecz Praw Człowieka im. T. Rafto oraz Fundacja Kongres Praw Obywatelskich, założona przez Adama Bodnara. Iver Ørstavik z Fundacji Rafto rozpoczął konferencję od anegdoty. Mówił, że często jest atakowany w mediach społecznościowych za „mieszanie się w Polskie sprawy”. „Norwegia jest może poza unią polityczną, ale należy do unii prawnej” – mówił. „Prawo zaś ma służyć do ochrony jednostek, wskazywania im drogi, tymczasem w Polsce widzimy coraz częściej, jak wykorzystywane jest do opresji. Trzeba się temu przeciwstawić” – dodawał. https://oko.press/konferencja-odpowiedzialnosc-rzadu.
Redakcja newslettera: adw. Beata Czechowicz
Tour de Konstytucja
Trwa ładowanie...