Strategy&Future

Jesienią 2013 r. podczas wizyty w Kazachstanie przewodniczący Chińskiej Republiki Ludowej Xi Jinping przedstawił pomysł utworzenia Nowego Jedwabnego Szlaku (NJS) z Chin do Europy [1]. Szlak ten (zwłaszcza kolejowy) ma prowadzić z różnych chińskich miejscowości do Urumczi, a następnie przez Dostyk w Bramie Dżungarskiej, Astanę, Jekaterynburg, Niżny Nowogród i dalej przez Białoruś lub Ukrainę do Polski (Małaszewicze, Gdańsk, terminal przeładunkowy Medyka, Sławków Południowy – linia LHS), gdzie znajdują się węzły logistyczno-przeładunkowe do kolejnych krajów Europy. Szacowany koszt całego przedsięwzięcia ocenia się na 60 do 100 miliardów dolarów [2].

Firma Space Exploration Technologies Corporation (znana szerzej jako SpaceX) z siedzibą w Hawthorne w Kalifornii została założona w 2002 r. przez Elona Muska w celu wdrażania innowacyjnych technologii w przemyśle kosmicznym służących znacznemu zmniejszeniu kosztów transportu kosmicznego. Musk od początku marzył także o kolonizacji Marsa, choć z tymi planami początkowo musiał zaczekać. Obecnie SpaceX produkuje rakiety nośne Falcon 9 i Falcon Heavy, kilka kosmicznych silników rakietowych, statek towarowy Cargo Dragon oraz satelity komunikacyjne Starlink. SpaceX jest jedną z kilku firm zarządzanych przez Elona Muska, wśród których znajduje się m.in. słynna firma produkująca samochody elektryczne Tesla oraz firma inżynieryjno-budowlana Boring Company.

W S&F wielokrotnie zwracano uwagę na niezwykle ważne w gospodarce pojęcie connectivity, które zawiera szeroko pojętą wiedzę z zakresu logistyki, transportu i zarządzania infrastrukturą. Zwiększaniu connectivity służy wszystko, co choćby w niewielkim stopniu usprawnia dokonywanie przepływów. Może to być zbudowanie nowego lotniska, zakup nowych pociągów czy samolotów komunikacyjnych, a nawet postawienie nowych przystanków tramwajowych. Nie ma idealnego i oficjalnego tłumaczenia pojęcia connectivity na język polski.

Około 100 lat temu na wyposażenie sił zbrojnych kilku państw świata zaczęły wchodzić samoloty. Początkowo traktowano je z przymrużeniem oka i uważano za ciekawostkę, która ewentualnie może wspomagać wojska naziemne w zakresie obserwacji. Potencjalna wartość bojowa samolotu początkowo nie była doceniana, a tych, którzy przewidywali ważną rolę lotnictwa w przyszłych konfliktach zbrojnych, często wyśmiewano lub nawet szykanowano. Taki los spotkał m.in. włoskiego generała Giulio Douheta, który za usilne propagowanie rozwoju wojsk lotniczych został nawet wtrącony na rok do więzienia w czasie I wojny światowej [1].

Program pozyskania trzech wielozadaniowych fregat rakietowych (tzw. okrętów obrony wybrzeża) o wyporności nie mniejszej niż 1900 ton pod kryptonimem Miecznik od 2013 r. wzbudzał duże emocje w polskim środowisku wojskowym [1]. Jeszcze do niedawna do opinii publicznej nie przedostawały się prawie żadne szczegóły dotyczące tego programu, a politycy ograniczali się do ogólnych haseł, że okręty te znacznie wzmocnią możliwości obronne Polski oraz że Miecznik ma mieć możliwości zwalczania celów powietrznych porównywalne z lądowym systemem Patriot oraz zdolności przeciwokrętowe porównywalne z Morską Jednostką Rakietową.

W niniejszej części artykułu przedstawione zostały projekty oraz ewentualne prototypy samolotów kosmicznych wielokrotnego użytku, które były rozwijane na przełomie XX i XXI w. lub są rozwijane obecnie (zwłaszcza w Chinach). W wypadku prac chińskich nadal często nie są znane szczegóły na ten temat, a nasza wiedza o tych pracach niejednokrotnie opiera się na szczątkowych informacjach ujawnionych przez służby chińskie lub amerykańskie. Prawdopodobnie wśród tych informacji więcej jest przesadzonych danych propagandowych niż rzetelnej informacji odpowiadającej prawdzie. Niemniej jednak warto się im przyjrzeć.

twitter facebook link Rozwój cywilizacji jest w ogromnym stopniu uzależniony od technologii związanej z napędem i zużyciem energii. To właśnie na takich podstawach swoje teorie zaawansowania cywilizacyjnego opracowali m.in. Nikołaj Kardaszow [1], a także Heidi i Alvin Tofflerowie [2], którzy historię ludzkości rozpatrują pod kątem trzech następujących po sobie fal rozwoju cywilizacyjno-technicznego:

Wskutek toczącego się obecnie konfliktu na Ukrainie wszyscy odczuwamy wzrost cen oraz różne inne niedogodności, włącznie ze zwiększoną inflacją oraz wzrostem stóp procentowych na kredytach itp. Jest to uciążliwe i irytujące, lecz obecne niedogodności są niczym w porównaniu do strat materialnych (nie mówiąc już o fizycznych), których doznawali ludzie podczas obu wojen światowych.

Książka ta to jedyny wśród pozycji w języku polskim opis wszystkich bezzałogowych misji kosmicznych do pierwszych lat XXI w. Chodzi tu o misje, których celem było badanie obiektów innych niż Ziemia i Księżyc. Została opublikowana przez Wydawnictwo Naukowe PWN z Warszawy w 2017 r.

W poprzedniej części niniejszego artykułu przedstawiono historię promów kosmicznych z naciskiem na amerykańskiego Space Shuttle oraz częściowo radzieckiego Burana. Koncepcji statków kosmicznych wielokrotnego użytku podobnych do wspomnianych promów kosmicznych było jednak więcej. Przedstawiono tu także pokrótce dwa eksperymentalne samoloty hipersoniczne, gdyż ich technologia jest mocno powiązana z technikami stosowanymi w statkach kosmicznych.

Obecnie nasza uwaga i emocje są skierowane głównie w stronę Ukrainy, lecz dobrze jest od czasu do czasu oderwać myśli od tragicznych doniesień i poczytać coś o pozytywnych aspektach ludzkości. Jako że w Strategy&Future interesujemy się także techniką kosmiczną, tym razem również zaprezentuję książkę związaną z tą tematyką.

Opisane w poprzednich częściach prace nad napędem odrzutowym oraz pierwszymi samolotami zdolnymi do lotu w kosmos stanowiły podstawę do opracowania statków kosmicznych wielokrotnego użytku. Typowe balistyczne kapsuły kosmiczne były sprawdzone i ogólnie spełniały swoje zadanie, ale miały bardzo poważną wadę – były jednorazowe, co znacznie podnosiło koszty. W głowach teoretyków od lat tworzyły się więc wizje aerodynamicznych pojazdów (samolotów) zdolnych do wielokrotnego lotu w kosmos i powrotu na Ziemię [1].