dr Rafał Brzeski

Cesarskie wojska lądowe Austro-Węgier od pierwszych dni wojny dysponowały na froncie wschodnim zalążkiem systemu nasłuchu i przechwytywania korespondencji przeciwnika w oparciu o radiostacje forteczne w Krakowie i Przemyślu. Do nasłuchu włączono również mobilne radiostacje polowe i stopniowo przechwytywanie korespondencji przeciwników, głównie Rosjan, stało się swoistą specjalizacją k.u.k Armee.

Na początku wojny nikt nie wiedział jak wygląda bojowy wypad sterowców i jakie mogą być skutki bombardowania. Spodziewano się najgorszego a sterowce zamienią stolicę Imperium Brytyjskiego w gruzy i zgliszcza. Z niepokojem oczekiwano pierwszej wyprawy niemieckich Zeppelinów zaplanowanej przez Niemców na 13 stycznia 1915 roku.

“Zgięci we dwoje, macając przed sobą drogę w ciemnościach, szliśmy ciasnym korytarzem aż dobrnęliśmy do nory sekretów. Pojedyncza świeczka oświetlała piętrową pryczę, na które spało dwóch mężczyzn. Trzeci siedział przed ławą. Na niej stała ‘tajemnicza skrzynka’, trzylampowy francuski wzmacniacz, z którego w różne strony biegły kable zakończone szpilkami uziemienia. Z leżących słuchawek dobiegały rozmowy niemieckich telefonistów w okopach oddalonych o prawie 1000 jardów”.

We wrześniu 1850 roku miedzianym drutem o grubości 11 milimetrów w wodoodpornej powłoce z gutaperki połączono francuski port w Calais z angielskim portem w Dover. Były przemówienia i trwające do późna w noc wiwaty zakrapiane szampanem. Następnego dnia okazało się, że połączenie nie działa. Kabel był przecięty. Podobno rybak wyciągnął chudego “węża morskiego” i przyłożył gadzinie siekierą.

Jak porozmawiać na odległość? Jak porozmawiać na odległość tak, aby inni nie słyszeli? Jak podsłuchać tych co rozmawiają. Pytania te nurtowały ludzi od niepamiętnych czasów. Sposoby szybkiego i bezpiecznego przekazywanie informacji na duże odległości spędzały sen z powiek władcom, wodzom, kupcom i spiskowcom.

Ciągnąc za sobą włoskiego generała Skorzeny pobiegł do wejścia. Generał Soleti wezwał swoich carabinieri, by nie stawiali oporu i hotel został opanowany bez wystrzału. Skorzeny wpadł do środka, odnalazł Mussoliniego i powitał go słowami: “przysłał mnie Fuehrer”.

Dobra tajna służba to ta, o której jest cicho i dlatego dopiero po latach historycy z okruchów informacji, jak z kamyczków mozaiki, układają obraz cichych zmagań na polu walki, gdzie orężem jest informacja. Taką ściśle tajną batalią była przed ponad pół wiekiem Operacja Venona.

Major Maksymilian Ciężki odsłonił polską replikę wojskowej wersji niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma i zaczął tłumaczyć w jaki sposób Polacy odtworzyli jej konstrukcję i złamali tajemnicę szyfrowania. Na widok kopii Enigmy zapanowało „osłupienie” – odnotował szef francuskiego kryptowywiadu major Gustave Bertrand, który z miejsca zapytał „skąd ją wzięliście”. „Zrobiliśmy sami” – odparł podpułkownik Gwido Langer.

Reinhard Gehlen oczekiwał powitania z szacunkiem należnym generałowi Wehrmachtu, ale młody porucznik US Army tylko zanotował nazwiska i stopnie, a kiedy Gehlen zwrócił uwagę, że on i towarzyszący mu pułkownik Gerhard Wessel są oficerami Sztabu Generalnego, młodzik spojrzał lekceważąco i rzucił krótką komendę “do paki”.