Strategy&Future

Polska jest jedynym krajem byłego bloku wschodniego, w którym nie wybudowano elektrowni atomowej. Bloki energetyczne w Żarnowcu były co prawda w budowie już od 1983 roku, ale decyzją rządu Tadeusza Mazowieckiego prace nad nimi zostały wstrzymane w roku 1990, a realne działania zmierzające do postawienia bloków energetycznych zasilanych atomem zaczną się dopiero teraz. Warto jednak się zastanowić, jak to się stało, że przez długie lata Polski ludowej żadnej ekipie rządzącej nie udało się doprowadzić do stworzenia polskich elektrowni atomowych.

„Ja się tem nie martwił. Pracował ja toporem, rozpalał ogień, ja szczęśliwy – może i śmierć mi pisana i już widać koniec, ale przecież nigdy nie spodziewał się ja żyć wiecznie, a tu przynajmniej żyć będę może i tak krótko, ale to na własnych, wolnych zasadach”. Te niejednoznaczne słowa zapisane w pamiętniku Konrada Wilgemowicza Widucha wydają się dobrze oddawać naturę niepoddającego się łatwym ocenom głównego bohatera najnowszej, nieoczywistej i często trudnej, powieści Szczepana Twardocha „Chołod” (2022, 434 s.).

W roku 110 r. p.n.e. po rozbiciu armii rzymskiej w Numidii (dzisiaj mniej więcej tereny płn. Tunezji i Maroka) w czasie wojny jugurtyńskiej Rzym zostaje zmuszony do podpisania upokarzającego pokoju. Aby zmazać hańbę, senat mianuje nowym konsulem Kwintusa Cecyliusza Metellusa Numidyjskiego, który zabiera na wojnę legata (posłańca senatu), doświadczonego już dowódcę z wojen w Hiszpanii Gajusza Mariusza. Wodzowie nie darzą zaufaniem oddziałów, którymi przyszło im dowodzić, o niskim morale i dyscyplinie spowodowanych doznanymi porażkami i słabym dowodzeniem.

Jest coś symbolicznego w tym, że „Czerwony Smok” („Red Dragon”), zanim został zakupiony przez brytyjską Kompanię Wschodnioindyjską i stał się jej pierwszym okrętem flagowym, był jednostką piracką zbudowaną specjalnie do atakowania hiszpańskich statków na Karaibach i nosił nazwę „Plaga Złych Zamiarów” („Scourge Malice”). Jego trwająca ponad dwa lata zakończona sukcesem wyprawa wyznaczyła początek działalności powstałej formalnie w 1599 r. Kompanii Wschodnioindyjskiej.

Jacek Bartosiak i Michał Tomaszewski rozmawiają o przebiegu wojny o sukcesję polską w XVIII wieku.

Jest to jedna z najważniejszych pozycji traktujących o niepowodzeniach działań publicznych oraz diagnozujących sytuację kultury umysłowej i zdolności intelektualnych polskiego społeczeństwa, których to część występuje obecnie (książka została wydana w 2016 roku). Autor podejmuje próbę wyjaśnienia zapaści intelektualnej społeczeństwa jako powodu miałkości życia politycznego i intelektualnego (umysłowego) Polaków, a także przeanalizowania jej źródeł w historii.

Przebieg II wojny ukraińskiej, a zwłaszcza skuteczny opór Ukraińców, skłania niektórych do marzeń do restytucji Rzeczypospolitej Obojga Narodów (rzecz jasna z Polską na czele). Hurraoptymiści widzą już Moskwę poza systemem europejskim, zredukowaną do granic sprzed czasów wielkiej ekspansji. Nie wdając się w polemikę z tymi pobożnymi życzeniami, warto jednak pochylić się nad przyczynami upadku pierwszego związku narodów Międzymorza. Nasze elity polityczne powinny odrobić tę lekcję, aby nie powtórzyć błędów przodków.

Tym razem zaczniemy od poezji. W czasie Świąt Wielkanocnych naprowadził mnie na ten wiersz Czesława Miłosza profesor Andrzej Nowak w swojej najnowszej książce w rozdziale opisującym zależność Polski od imperium sowieckiego po II wojnie światowej. Bardzo przygnębiająco opisał poeta wielowiekowe rosyjskie imperialne parcie na naszą część Europy od wschodu.

Władimir Bieszanow jest rosyjskim historykiem specjalizującym się w historii Armii Czerwonej od rewolucji 1917 r. po okres II wojny światowej. W rosyjskich kręgach narodowych jest powszechnie sekowany i nazywany „giermancem”, co ma sugerować, że jest on kimś w rodzaju „hitlerowskiego szpiega”.

Infrastruktura kosmiczna musi być zaprojektowana, finansowana, wynoszona na orbity, utrzymywana i obsługiwana przez potęgę kosmiczną. To oczywiste. Przez potęgę kosmiczną rozumiemy państwo mające zdolność do działania w domenie kosmicznej, będące w posiadaniu zasobów i możliwości do tego, najlepiej maksymalnie swobodnie i przy maksymalnie niskich kosztach. W naturalnym procesie rywalizacji wpisanej w naturę ludzką potęga kosmiczna będzie chciała ograniczyć możliwości funkcjonowania i swobodnego manewrowania konkurentom, głównie przez zwiększenie kosztów ich działań w kosmosie. Ten mechanizm wyznacza pole rywalizacji.

Spoglądając na naszą historię, widzimy, jak od jej początków byliśmy związani z dorzeczem Dniestru i Dniepru. Pierwszy na Rusi Czerwonej był Bolesław Chrobry. Po rozpadzie dzielnicowym to Kazimierz Wielki odzyskał Dniestr. Od śmierci ostatniego Piasta nasze wpływy sięgały coraz dalej, wespół z Wielkim Księstwem Litewskim. Głębiej na wschód, przez wielkie stepy i Dzikie Pola rozciągały się połacie Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Niepodobna było określić granic, gdyż w tym morzu traw ginął dokładny limes. Sojusz z Kozakami zaporoskimi pomagał wielokrotnie trzymać na wodzy animusz tatarski.

Temat eseju brzmi bardzo buńczucznie, wręcz wart jest solidnej pracy naukowej, ale ja skupię się na własnych wspomnieniach i przeżyciach, i na tym, co widziałam i słyszałam wokół siebie.