Strategy&Future

Zakładając, że stoimy dość blisko bezpośredniej konfrontacji USA-Chiny (a być może jesteśmy już w jej trakcie) przeanalizujmy, które z powyższych doświadczeń historycznych (poprzednia część) mogą pokrywać się ze współczesną sytuacją, a które są całkowicie inne.

Zakładając prawdziwość lub choćby częściową prawdziwość cyklów Modelskiego (poprzedni artykuł Rozważania o cyklach Modelskiego), wypada na tym tle przeanalizować ścieżkę, w jaki sposób Wielka Brytania była w stanie zrobić coś, co udało się wg Modelskiego tylko raz w historii – obronić swoją pozycję i dzierżyć hegemonię przez dwa cykle. Oczywiście temat ten potraktowany całościowo wymagałby raczej książki lub nawet kilku, opisano więc tylko kilka charakterystycznych działań, które łatwo można odnieść do sytuacji współczesnej. Wypada również przyjrzeć się, jak sposób sprawowania hegemonii zmienił się w drugim cyklu. Może to być w jakiejś mierze przydatne do oceny obecnych działań USA, które również stają w obliczu podobnej sytuacji. Przyjrzymy się też bliżej podobieństwom i różnicom współczesnej rywalizacji w stosunku do tej sprzed dwustu lat.

Nie milkną echa zeszłotygodniowej wizyty Xi Jinpinga w Moskwie. Kiedy wydawało się, że na temat przebiegu spotkania i (nikłych) jego efektów wypowiedzieli się wszyscy eksperci, a analitycy zakończyli prace nad swoimi raportami, temat relacji rosyjsko-chińskich na nowo rozgrzał Władimir Putin, zapowiadając 25 marca, że zamierza rozmieścić rosyjską taktyczną broń jądrową na Białorusi. Abstrahując na tę chwilę od rozważań na temat skutków takiego manewru dla dalszego przebiegu wojny na Ukrainie, jak też bezpośrednio dla Polski czy całego NATO, warto przenalizować ponownie owoce spotkania przywódców obu krajów i oceny analityków wystawione tuż po wyjeździe Xi z Rosji oraz zastanowić się, co wspomniana decyzja Putina oznaczać może dla relacji między tymi dwoma państwami.

W pierwszej części niniejszego tekstu zostało omówione znaczenie demografii jako czynnika siły w geopolityce. Druga część została poświęcona na szczegółowe omówienie Strategii Demograficznej 2040, która jest odpowiedzią na wyzwania demograficzne (lub nazywając rzeczy po imieniu: katastrofę demograficzną[1]), z jakimi mierzy się nasz kraj. Odpowiedzią, dodajmy, w znacznym stopniu niesatysfakcjonującą, gdyż brakuje w niej konkretów. Wobec tego w tym miejscu zostaną zaprezentowane szczegółowe rozwiązania, które mogą wpłynąć na poprawę naszej sytuacji demograficznej. [1] Polska zajmuje 214. miejsce wśród 227 terytoriów na świecie pod względem współczynnika dzietności, https://www.cia.gov/the-world-factbook/field/total-fertility-rate/country-comparison [dostęp 25.10.2022].

Do napisania poniższego artykułu zainspirowała mnie ponowna lektura książki Leszka Moczulskiego „Geopolityka” z 1999 roku, w szczególności fragment o cyklach Modelskiego. Na wstępie chciałbym zaznaczyć, że analizować tutaj będziemy teorie geopolityczne z lat 80. ubiegłego wieku powstałe przed upadkiem ZSRR oraz podejmiemy próbę zastanowienia się, po uwzględnieniu wiedzy, co działo się później, na ile okazały się one uniwersalne.

Do napisania tego artykułu zmusiło mnie baczne obserwowanie bieżących wydarzeń dotyczących bezpieczeństwa opisywanych na łamach S&F i na Twitterze oraz śledzenie deklaracji polskich polityków i oczywiście ich działań podejmowanych za pieniądze podatników.

Potrzeba napisania poniższego tekstu powstała na skutek analizy wydarzeń sprzed dwóch tygodni. Inspiracją był przede wszystkim przebieg spotkania grupy B-9 w Warszawie i wydane w jego trakcie komunikaty, jak również przesłanie płynące z wizyty Joe Bidena w Kijowie („Ukraine will never be a victory for Russia. Neverˮ), które spotkało się z niemal natychmiastową reakcją wielkich nieobecnych w Warszawie, a więc Niemiec, Francji i Wielkiej Brytanii.

Przebieg II wojny ukraińskiej, a zwłaszcza skuteczny opór Ukraińców, skłania niektórych do marzeń do restytucji Rzeczypospolitej Obojga Narodów (rzecz jasna z Polską na czele). Hurraoptymiści widzą już Moskwę poza systemem europejskim, zredukowaną do granic sprzed czasów wielkiej ekspansji. Nie wdając się w polemikę z tymi pobożnymi życzeniami, warto jednak pochylić się nad przyczynami upadku pierwszego związku narodów Międzymorza. Nasze elity polityczne powinny odrobić tę lekcję, aby nie powtórzyć błędów przodków.

Agresja Rosji na Ukrainę, która spowodowała postępującą izolację Federacji Rosyjskiej, niesie ze sobą dalekosiężne konsekwencje geostrategiczne, które nie są dostrzegane w bieżących komentarzach analitycznych dotyczących tego konfliktu.

Jako realiści mamy tendencję do postrzegania polityki międzynarodowej w kategoriach rywalizacji o zasoby, ze szczególnym uwzględnieniem hard power – geografii, wojskowości, gospodarki. Wartości i wszelkie idee są zwykle pomijane jako nieistotne lub jako tania przykrywka dla de facto wyrachowanych, realistycznych dążeń. W debacie pomiędzy realistami a ich krytykami, włączając w to dyskusję skupioną wokół Strategy&Future, obie strony nie dostrzegają jednej kwestii o przemożnym znaczeniu.

Załóżmy, że po zakończeniu wojny w Ukrainie, a wojna ta może trwać kolejne miesiące lub lata, kraje przestrzeni bałtycko-czarnomorskiej, Polska, Ukraina, Białoruś, uzyskają niezależność polityczną, a ich interes strategiczny popchnie je do realizacji koncepcji ściślejszej współpracy militarnej, politycznej i ekonomicznej.

Ateny leżą w Attyce, która zasadniczo leży nad Morzem Egejskim, ale – choć może to się wydać dziwne – nie jest z nich daleko do wybrzeża Morza Jońskiego, które niby leży po drugiej stronie Grecji, ale wżyna się Zatoką Koryncką głęboko w masy lądowe, oddzielając Peloponez od Grecji kontynentalnej. Sześćdziesiąt kilometrów od Aten mogły lądować wrogie armie. O panowanie nad tym obszarem będą Ateńczycy walczyć ze Spartanami i ich sprzymierzeńcami z pobliskiej Megary.