Strategy&Future

„To nie jest ludzki ruch. Nigdy nie widziałem człowieka wykonującego taki ruch… Taki piękny” – tymi słowami Fan Hui, sam doświadczony gracz w go, opisał „ruch nr 37” AlphaGo, programu komputerowego stworzonego przez firmę DeepMind do gry w go, wykonany w drugiej partii rozgrywki z Lee Sedolem.

W niniejszym artykule przedstawimy publikację, a w zasadzie zbiór publikacji człowieka, którego można uznać za postać numer jeden w zakresie myśli geopolitycznej. Jacek Bartosiak wielokrotnie się na niego powoływał i podawał, że naukę geopolityki najlepiej zacząć właśnie od dzieł Mackindera. Na stronie S&F opublikowano szereg artykułów na jego temat [1] [2] [3].

W jednej ze scen „Kanału” Andrzeja Wajdy, bohaterom udaje się wydostać wreszcie na powietrze. „Zamknij oczy, za duży blask” – mówi ten z nich, który wydostał się pierwszy. Powstanie Warszawskie ma za dużo blasku. Miało go od początku, dla całego, nie mogącego skupić dłużej na nim wzroku świata. „We wszystkich komunikatach radiowych o Warszawie wyczuwa się skrępowanie. Za wiele bohaterstwa. Jesteśmy znowu sami razem z tym czymś, co tylko my potrafimy pojąć i zrozumieć. Byle kto lub byle co żąda od nas ofiary życia – i otrzymuję ją” – pisał Andrzej Bobkowski, który w sierpniu 1944 roku mieszkał w Paryżu…

W 1791 r. angielski filozof, prawnik, ekonomista i reformator społeczny Jeremy Bentham przedstawił koncepcję panoptikonu – więzienia, ale również aresztu, szpitala czy nawet fabryki, którego sama konstrukcja architektoniczna miała umożliwić strażnikom obserwowanie przebywających w odosobnionych celach osadzonych w taki sposób, aby ci nie wiedzieli, czy i jeśli tak, to kiedy są obserwowani.

Jacek Bartosiak recenzuje książkę Jacka Komudy „Sztuka wojenna Kozaków zaporoskich”.

Tlący się obecnie potencjalny konflikt zbrojny na Pacyfiku między siłami USA a ChRL jest jednym z głównych obszarów badań zespołu S&F. Temat ten nie jest wprawdzie Polakom tak bliski jak wojna na Ukrainie, lecz zmagania na Pacyfiku także mogą mieć dla naszego kraju duże znaczenie. Gdyby pewnego dnia w nieodległej przyszłości faktycznie wybuchła tam otwarta wojna, siły zbrojne USA mogłyby nie mieć odpowiedniej ilości środków, by bronić Polski z taką samą determinacją, jak swoich interesów na Pacyfiku.

„Jest jeden bóg – Posejdon; bóg morza; istnieje tylko jeden prawowity kościół wyznający tego boga – jest nim panująca na oceanie światowym marynarka wojenna Stanów Zjednoczonych; a Alfred T. Mahan jest jego prorokiem”. Ten często przywoływany bon mot oficerów marynarki wojennej Stanów Zjednoczonych dobrze opisuje nie tyle to, kim był kontradmirał Alfred Thayer Mahan (1840–1914), ile przede wszystkim wpływ jego rozważań na temat istoty potęgi morskiej zawartych w książce „Wpływ potęgi morskiej na historię 1660–1783” (The Influence of Sea Power Upon History 1660–1783) na rozwój i doktrynę US Navy.

W 1799 r. jeden z ojców założycieli Stanów Zjednoczonych, ówczesny wiceprezydent północnoamerykańskiej republiki (a w latach 1801–1809 jej trzeci prezydent), Thomas Jefferson w jednym ze swoich listów napisał: „Handel ze wszystkimi narodami, sojusz z żadnym to powinno być nasze motto” („Commerce with all nations, alliance with none, should be our motto”).

W niniejszym artykule przedstawię książkę „Carrier Killer. China’s Anti-Ship Ballistic Missiles and Theater of Operations in the early 21st Century” (Gerry Doyle, Blake Herzinger, wyd. Helion, UK 2022), w której autorzy opisują możliwości chińskich rakiet przeciwokrętowych w pierwszych dekadach XXI w.

Wśród osób zajmujących się bądź interesujących się geopolityką istnieje niemal tak stary jak sama dyscyplina spór o to, czy „geografia jest przeznaczeniem” czy tylko jego elementem? I o ile w omawianych poprzednio „Więźniach geografii” Tim Marshall, emerytowany dziennikarz i korespondent zagraniczny Sky News i BBC, zdawał się opowiadać za takim stanowiskiem, to w najnowszej wydanej w 2021 r. książce „Potęga geografii, czyli jak będzie wyglądał w przyszłości nasz świat” jego nastawienie wyraźnie ewoluuje w kierunku uznania położenia geograficznego za ważny, ale już nie jedyny czynnik mający wpływ na sytuację w państwie i prowadzoną przez nie politykę.

Jacek Bartosiak recenzuje książkę Raya Dalio „Principles for Dealing with the Changing World Order. Why Nations Succeed and Fail”.

W największym uproszczeniu geopolityka jest dyscypliną naukową badającą wpływ czynników geograficznych na politykę. Z tej podstawowej definicji wynika, że „geografia jest wszystkim”, a jej wpływ na działanie zarówno poszczególnych graczy sceny międzynarodowej, jak i całych państw można bez większej przesady określić mianem „przeznaczenia”.