Strategy&Future

O tego typu autorach zwykło się mówić, że wstyd ich nie znać. Przekonują nas do tego niemal wszyscy. Udziałem Yuvala Noaha Harariego w organizowanych przez siebie wydarzeniach chwalili się niedawno niemal równocześnie Rafał Trzaskowski i Mateusz Morawiecki. Jego książki jako lektury obowiązkowe polecali Bill Gates, Mark Zuckerberg czy Barack Obama. Zdążyło przylgnąć do niego miano „ulubionego autora Doliny Krzemowej”. Ale o „Sapiens. Od zwierząt do bogów”, „21 lekcjach na XXI wiek” czy zwłaszcza „Homo deus. Krótkiej historii jutra” jako pozycjach, które wyjaśniają świat do spodu, na kilkuset stronach robią dla naszego rozumienia rzeczywistości więcej niż całe biblioteki mówią też niezliczeni celebryci, menedżerowie i politycy. Dla jednych będzie on więc najsłynniejszym pop-intelektualistą współczesnego świata, dla innych – natchnionym prorokiem. Tak czy inaczej – człowiekiem, którego myśli po prostu TRZEBA poznać…

O tego typu autorach zwykło się mówić, że wstyd ich nie znać. Przekonują nas do tego niemal wszyscy. Udziałem Yuvala Noaha Harariego w organizowanych przez siebie wydarzeniach chwalili się niedawno niemal równocześnie Rafał Trzaskowski i Mateusz Morawiecki. Jego książki jako lektury obowiązkowe polecali Bill Gates, Mark Zuckerberg czy Barack Obama. Zdążyło przylgnąć do niego miano „ulubionego autora Doliny Krzemowej”. Ale o książkach „Sapiens. Od zwierząt do bogów”, „21 lekcji na XXI wiek” czy zwłaszcza „Homo deus. Krótka historia jutra” jako pozycjach, które wyjaśniają świat do spodu, na kilkuset stronach robią dla naszego rozumienia rzeczywistości więcej niż całe biblioteki, mówią też niezliczeni celebryci, menedżerowie i politycy. Dla jednych będzie on więc najsłynniejszym pop-intelektualistą współczesnego świata, dla innych – natchnionym prorokiem. Tak czy inaczej – człowiekiem, którego myśli po prostu TRZEBA poznać.

Jeśli twórcom rocznika filozoficznego udaje się wypuścić kolejny numer ich pisma „w tempo” – tak, że pisane przez wiele miesięcy eseje zdają się komentować to, o czym w tym samym czasie piszą dzienniki i relacjonują na żywo telewizje informacyjne, dojść musiało do niezwykłego zbiegu okoliczności…

Jeśli twórcom rocznika filozoficznego udaje się wypuścić kolejny numer ich pisma „w tempo” – tak, że pisane przez wiele miesięcy eseje zdają się komentować to, o czym w tym samym czasie piszą dzienniki i relacjonują na żywo telewizje informacyjne, dojść musiało do niezwykłego zbiegu okoliczności. Albo też – osobiście skłaniam się raczej ku tej wersji zdarzeń – Opatrzność wskazuje w ten sposób palcem na jeden z tych tematów, o których nigdy nie można przestać myśleć.

Co działo się latem 1939 roku w Polsce? W Gdyni jeden marynarz łamał rękami podkowy i zębami przegryzał gwoździe. Na południu grupa naukowców szykowała się do wypuszczenia balonu własnej produkcji w stratosferę i w ogóle musiało być nie najgorzej, skoro kilogram wiśni kosztował trzy grosze.

Co działo się latem 1939 roku w Polsce? W Gdyni jeden marynarz łamał rękami podkowy i zębami przegryzał gwoździe. Na południu grupa naukowców szykowała się do wypuszczenia balonu własnej produkcji w stratosferę i w ogóle musiało być nie najgorzej, skoro kilogram wiśni kosztował trzy grosze…

Jakbym to już gdzieś widział. Ten sam obszar, ale zupełnie inna aura. Kontury się zgadzają, linie na mapie prawie dokładnie te same, tylko zamiast pobrzmiewać dumą i wspomnieniem wielkości, ociekają krwią. Nie wiem, czy Timothy Snyder miał tego świadomość, ale jeśli nawet, to chyba w żadnym miejscu się z nią nie zdradził. Jednakże kiedy wytyczał w swej książce granice „Skrwawionych ziem”, obszaru Europy Środkowo-Wschodniej, na którym w latach 1933–1945 wymordowanych zostało 14 milionów cywilów, „niechcący” wyszedł mu obszar I Rzeczypospolitej. I nie jest to bynajmniej zbieg okoliczności. Te ziemie wolno było niemieckiemu i rosyjskiemu totalitaryzmowi, na przemian z lokalnymi nacjonalizmami, bezkarnie topić we krwi, bo zabrakło na nim organizmu politycznego, podmiotu. Zabrakło Rzeczypospolitej.

Jakbym to już gdzieś widział. Ten sam obszar, ale zupełnie inna aura. Kontury się zgadzają, linie na mapie prawie dokładnie te same, tylko zamiast pobrzmiewać dumą i wspomnieniem wielkości, ociekają krwią. Nie wiem czy Timothy Snyder miał tego świadomość, a nawet jeśli, to chyba w żadnym miejscu się z nią nie zdradził. Ale wytyczając w swej książce granice „Skrwawionych ziem”, obszaru Europy środkowo-wschodniej, na którym w latach 1933 – 1945 wymordowanych zostało czternaście milionów cywilów, „niechcący” wyszedł mu obszar I Rzeczpospolitej.

Powieść „Srebrne orły” Teodora Parnickiego zawdzięcza swój tytuł emblematowi patrycjusza rzymskiego imperium, jaką cesarz Otton III nadał Bolesławowi Chrobremu. Nie wchodząc w zawiłości prozy Parnickiego srebrne orły stają się tam symbolem pewnego nieporozumienia…

Powieść „Srebrne orły” Teodora Parnickiego zawdzięcza swój tytuł emblematowi patrycjusza rzymskiego imperium, jaki cesarz Otton III nadał Bolesławowi Chrobremu. Bez wchodzenia w zawiłości prozy Parnickiego należy powiedzieć, że srebrne orły stają się tam symbolem pewnego nieporozumienia.

„Kiedy przybywamy do Polski, mamy poczucie, że całkowicie opuściliśmy Europę i naszym oczom ukazuje się nowy spektakl: bezkresny kraj niemal całkowicie porośnięty wiecznie zielonymi jodłami, ale zawsze smutny, z rzadka poprzedzielany uprawnymi równinami, podobnymi do wysp na oceanie; uboga, zniewolona ludność; brudne wioski; chatynki niewiele się różniące od szałasów dzikich ludów; wszystko to składa się na poczucie, że cofnęliśmy się o dziesięć wieków, że znajdujemy się pośród Hunów, Scytów, Wenedów, Słowian i Sarmatów”.

„Kiedy przybywamy do Polski, mamy poczucie, że całkowicie opuściliśmy Europę i naszym oczom ukazuje się nowy spektakl: bezkresny kraj niemal całkowicie porośnięty wiecznie zielonymi jodłami, ale zawsze smutny, z rzadka poprzedzielany uprawnymi równinami, podobnymi do wysp na oceanie; uboga, zniewolona ludność; brudne wioski; chatynki niewiele się różniące od szałasów dzikich ludów; wszystko to składa się na poczucie, że cofnęliśmy się o dziesięć wieków, że znajdujemy się pośród Hunów, Scytów, Wenedów, Słowian i Sarmatów”.