Marcin Zegadło

"(...) A skoro mowa o pisaniu - wczoraj wieczorem rozmawiam z Justą. Telefonicznie, bo Justa w Krakowie, a ja w miastku. Justa to jest wyjątkowo utalentowana “polska poetka współczesna”. Jej pierwsza książka zrobiła na mnie ogromne wrażenie. Zresztą nie tylko na mnie. W Znaku nie wydaje się przez przypadek, a Justa debiutowała w tym zacnym wydawnictwie, co można uznać za papierek lakmusowy dla jakości Justy liryki. Czekam zatem z utęsknieniem na kolejną jej książkę i nie mogę się na nią doczekać. Tymczasem tyle przeciętnych książek ukazuje się rokrocznie, że człowiek nie nadąża tego śledzić, nie mówiąc już o czytaniu. Tymczasem u Justy talent potężny ale jakoś milczy i nie widzę jej tam gdzie być powinna. A powinna być na Parnasie w miejsce kilku innych poetek i poetów, którzy zostały na Parnas wyniesione. To oczywiście moja prywatna opinia, z którą Justa nie ma nic wspólnego, ponieważ Justa tym różni się od innych współczesnych poetów i poetek, że ma w sobie pokłady pokory i skromności, a to niestety artyście nie służy, bo bez odpowiedniej dawki narcyzmu i głębokiej potrzeby upychania siebie gdzie się da - Parnas oddala się nieuchronnie, aż w końcu przepada w bezkresnej toni publikacji, które równie dobrze mogłyby się nie ukazać. Niewielka byłaby to strata dla współczesnej liryki. Więc irytuję Justę moim nieustannym poganianiem jej w męce twórczej. Trochę się z tego śmiejemy, a trochę rzeczywiście Justa jest wkurwiona. A ponieważ Justa wkurwia się uroczo, drążę temat. (...)"

"(...) Ale Labatut nie odpuszcza i wciąż opierając się na tezach Heisneberga wskazuje: “Nawet sytuacji nędznej cząsteczki nie można dokładnie opisać. Możemy wnikać w fundamenty, ile chcemy, ale zawsze zostanie coś zamazanego, nieokreślonego, niepewnego, jakby rzeczywistość pozwalała nam spojrzeć na świat wyraźnie jednym okiem, ale dwoma już nie.” Jeżeli jak barbarzyńca i totalny ignorant porzucę kontekst cytowanego fragmentu oraz przeciwstawię się bezczelnie jego powadze i doniosłości dla nauki, pokuszę się o następującą jego interpretację (naturalnie wykorzystując go wyłącznie na użytek własny jak zwykle czynię to z cytatami pochodzącymi z literatury) A zatem jeśli założę, że “nędzna cząsteczka” to ja i przyznam się w swojej bezsilności, że usiłuję się określić i opisać od lat ponad czterdziestu oraz że wciąż jestem kompletnie nieokreślony, niepewny jutra, a nawet zamazany - to mogę stwierdzić z całą mocą, że to jest opowieść o mnie. Co więcej - mam wadę wzroku, na której jedno oko ucierpiało bardziej od drugiego, co z kolei sprawia, że puenta przywołanego fragmentu domyka całość mocną klamrą, bo jest tak, jak tam zapisano - widzę świat wyraźnie jednym okiem, a dwoma już nie. (...)"

"(...) bo trend jest taki, żeby budować w ludziach dobre samopoczucie. Wiąże się to niestety z mówieniem im nieprawdy, co ma taki skutek, że wpycha się ich bezmyślnie w przekonanie, że się do czegoś nadają podczas gdy jest wręcz przeciwnie. Stoję bowiem na stanowisku, że największą krzywdę jaką można zrobić człowiekowi, to dać mu przekonanie, że posiada do czegoś talent i predyspozycje, kiedy nie posiada ich za grosz. (...)" (...)Z drugiej strony ten optymizm, który jest mi zewsząd sugerowany męczy mnie przez wysiłek, który trzeba włożyć, żeby go z siebie wykrzesać. Nie sposób się tego nauczyć. Albo to masz człowieku albo nie masz. Na przykład cynizm - przychodzi z czasem. Doświadczenie uczy bowiem, że świat jest bardziej chujowy niż “niechujowy”. Więc skoro tak, trudno wraz z upływem lat nasiąkać pogodą ducha. Wystarczy się rozejrzeć i nie potrzeba do tego szczególnej przenikliwości, żeby odnieść wrażenie, że to wszystko wcześniej czy później pierdolnie. I nie piszę w tym miejscu o własnej biografii. Odnoszę się raczej do świata w ogólności. Człowiek jak twierdził Marek Edelman to jest “złe zwierzę”. A kto jak kto, ale Marek Edelman na ludzi się napatrzył. (...)"

"(...) Zbliża się weekend majowy, a jeśli majówka to Polska szykuje się do wielkiego święta łączenia urlopów z dniami wolnymi od pracy. Większość z nas śledzi pogodę w aplikacjach służących do tego i nerwowo zagryza wargi na myśl o deszczu i słocie. A przecież jeśli weekend majowy to Polska na nowo staje się grillująca. Nad Polską uniesie się siwa chmura dymu, a woń rozpałki mieszać się będzie z zapachem grillowanych kiełbas, karkówek i piersi z kurczaka trzymanych wcześniej w aromatycznych marynatach. Jeśli współcześnie żyliby pośród nas ułani “malowane dzieci” zeskoczyliby z siodeł i przystąpili do konsumpcji dzwoniąc ostrogami. Jeśli wciąż żyłaby gdzieś w oddali zaściankowa szlachta, grill byłby częścią ich tożsamości tak jak dzisiaj spełnia pełni taką funkcję pośród współczesnych Polek i Polaków. (...) (...) Nie to, żebym potępiał grillowanie, czy traktował grillujących bez sympatii. Po prostu kolektywna rozrywka i kolektywnie spożywane pokarmy nigdy nie były czymś, czemu oddawałem się z upodobaniem. Tak czy inaczej z całą pewnością urlopy już wypisane, rezerwacie weekendowe poczynione i stoi Polska “w progach” czekając na piątek jak czeka się aż się spełni marzenie. (...)"

"(...) A zatem miastko budzi się z zimowego snu. Nie jak niedźwiedź, potężny i mocny, bardziej niźli wątłe zwierzątko, które wystawia drobny pyszczek z ciemnej norki. Zabór rosyjski wyrządził miastku niepowetowaną szkodę dając mu zabudowę dość prowincjonalną, bowiem na głównej miastka ulicy nie uświadczysz przechodniu wysokich kamienic i dumnych secesyjnych elewacji. Dominuje natomiast zabudowa dwupiętrowa, dość skromna i nudna zarówno w formie jak i niestety w swojej treści. Bo główna ulica miasta to głównie usługi na parterach, niewynajęte powierzchnie do wynajęcia na niskich piętrach i odrobina “ogródków” w nielicznych restauracjach i innej gastronomii. Z obu stron ulica, którą w miastku nazywa się “alejami”, zamknięta jest dwojgiem kościołów. U jej początku kościołem pod wezwaniam św. Zygmunat, u jej szczytu Klasztorem Jasnogórskim, a jakże. Klasztor to jest wciąż twarz miastka, chociaż podejmowane są dramatyczne wysiłki żeby było inaczej. Nie ma bata. Wizerunkowo klasztoru nie da się przeskoczyć. A najgorsze jest to, że kiedy się w miastku na to zwróci uwagę, to się wszyscy poobrażają, bo jak można “własne gniazdo kalać”. Bo miastko ma aspiracje i głęboką niewygojoną ranę, po tym, jak w końcu lat dziewięćdziesiątych nowy podział administracyjny kraju zamienił miastko z miasta wojewódzkiego w miasto powiatowe. Ponad dwadzieścia lat minęło, a rana niewygojona, tętniąca. Więc źle w miastku mówić źle o miastku. (...)"

"(...) Przed południem telefonuje Maciek Melecki, mój wydawca i redaktor z Instytutu Mikołowskiego, gdzie opublikowałem ostatni tom wierszy. Maciek informuje mnie z właściwym sobie wdziękiem, że oto moje “Martwe i ozdobne” dostało nominację do Nagrody im. Kazimierza Hoffmana. Grono nominowanych zacne: Wojciech Bonowicz, Krystyna Dąbrowska, Anna Piwkowska, Urszula Sieńkowska - Cioch i Ja, a i Jury mocarne. Piszę o tym ponieważ siedem książek wydałem i tak się złożyło, że nigdy żadna nie została dostrzeżona przez “grona”. Oczywiście wobec tak mocnej konkurencji o nagrodzie mogę zapomnieć, ale sam fakt cieszy. Wracając do Maćka. Rzadko się zdarza, żeby ktoś z taką pasją i takim zapałem mówił i opowiadał o poezji. Nie mówię tutaj broń Boże o moich własnych wierszach (chociaż mam to szczęście, że Meleks mówi o nich bardzo dobrze) lecz o poezji w ogólności. Meleks wie wszystko. Czyta wszystko, a i środowiskowe swary, anegdoty i bieżączki nie są mu obce. Żywioł. Tak określiłbym Maćka, gdyby ktoś zażądał abym zrobił to w jednym słowie. (...)"

"(...) Gderam tutaj i jęczę bo chciałoby się coś do przodu, a stoi się w miejscu i przebiera nogami. A Pugacz został pod trzepakiem i stoi już tam lat trzydzieści. Nigdzie się Pugaczowi nie spieszy. Piwo pije. Wciąż pluje gęstą śliną. Dzieci się nie dorobił. Kobieta od niego odeszła, bo pożytek z Pugacza żaden. Ani w sypialni, bo mu się browarem odbija, ani finansowo, żadnego w nim nie ma wsparcia. Wiem bo spotkałem Historyka jak wracał z roboty, to znaczy z cudzej kancelarii, w której jak się wyraził (językiem zdecydowanie nieprawniczym) odpierdala pańszczyznę za grosze. I właśnie Historyk mi o Pugaczu sprzedał kilka nowin, bo czterdzieści lat mieszkają w jednym bloku, obaj u matek. Źle nie mają, bo wiadomo, matka to jest matka. Ale to jest jednak klęska, kiedy dorosły mężczyzna żyje z matką pod jednym dachem. A zmierzam do tego, że coraz bliżej Pugaczowi z jego życiową postawą, do z dawna zmarłego tragicznie Aliego. Z tą różnicą, że Ali miał na wszystko wyjebane światopoglądowo, a Pugacz ma na wszystko wyjebane, bo nic innego mu już nie zostało jak dać się nieść nurtowi życia, co w sensie ścisłym oznacza codzienne osiadanie na mieliźnie trzepaka. (...)"

"(...) Więc naczytałem się w ten weekend o śmierci, aż mnie zaniosło do ojca na cmentarz, żeby mu opowiedzieć co tam u mnie słychać, jak sobie radzę i nie radzę, że jem za dużo słodyczy, a za mało warzyw, że nie mam z kim pójść na kawę i że raz mnie to smuci, innym razem mam na to wyjebane, bo w gruncie rzeczy lubię być sam ze sobą, chociaż bywa, że to jest towarzystwo wyjątkowo wkurwiające i umęczę się okrutnie, a od samego siebie ucieczki raczej nie ma - przy założeniu, że pragnie się pozostać przy życiu. I tak sobie z ojcem rozmawiamy z tymże ja siedzę, a ojciec leży i dobrze nam się rozmawia. Palimy razem papierosy, trochę wspominamy, a trochę sobie pomilczymy. Z cmentarnej kaplicy płyną dźwięki mszy żałobnej, tu i ówdzie kręcą się żywi, którzy przyszli do umarłych i być może snują się również między nagrobkami niewidoczni dla oka - martwi. (...)"

"(...) Rozsiadłem się zatem na ławce i palę. Celebruje każde zabójcze uderzenie w krtań trującego dymu. Bo jeśli umierać to z wolna bez pośpiechu. Szukam ci ja sobie cytatów o samobójstwie na wszelki wypadek gdybym kiedyś zapragnął o nim napisać. Nie to żebym rozważał ten szlachetny koniec. Ot tak - z ciekawości, bowiem samobójców zawsze uważałem za jednostki wykazujące się ponadprzeciętną odwagą. Zresztą cóż to znaczy "odebrać sobie życie" jeśli Jassica Au ustami bohaterki swojej powieści "Mógłby spać deszcz" powiada: (...) js jeteśmy niczym więcej jak tylko zbiorem przelotnych wrażeń i pragnień (...)

"(...) Wolbi, Historyk, Pugacz, ja i wreszcie Ali (który jeszcze nie czuł na karku tchnienia tragicznej śmierci) tworzyliśmy bandę nieznośnych dzieciaków, a każdy miał w naszej drużynie przypisaną mu funkcję. Wolbi to był piłkarz pierwszej podwórkowej ligi. Nie było takiej bramki, której by Wolbi nie strzelił i nie było takiego bramkarza, który na widok Wolbiego nie wpadałby w panikę. Zdarzali się i tacy, który podczas dryblingu Wolbiego opuszczali po prostu bramkę i szli do domu na drugie śniadanie. Historyk uczył się z encyklopedii wszystkich haseł na pamięć i wystarczyło rzucić do Historyka: “Ty, kurwa, historyk, a Kopernik, kiedy się urodził”, a Historyk recytował swoim szeleszczącym jak celofan głosem, kompletny biogram Kopernika. Pugacz głównie pluł na chodnik, ale plucie Pugacza to była sztuka i klasa sama w sobie. Gęsta ślina cięłą przestrzeń i z mlaskiem padała na chodnik nie zmieniając swoje zbitej struktury i szałwiowej barwy. Ali jak to Ali - dodawał nam otuchy swoim nihilizmem i założeniem, że i tak “wszystko chuj”. A ja - cóż ja? Przyglądałem im się uważnie, żeby teraz móc o nich (o nas) napisać. Opowiedzieć o nas stojących pod trzepakiem z niemal czystymi biografiami i łbami pustymi jak puchar Zagłoby (...)"

"(...) A skoro kwiecień to i święta. Tym razem zamiast choinek i migotliwych ozdób - jaja. Jaka malowane, farbowane, a w Radomiu na przykład święcone bez skorupek. Dwadzieścia lat temu widziałem to po raz pierwszy, bo Radom to jest miejsce gdzie często te święta spędzałem - więc widziałem te jaja bez skorup jak je radomianie niosą do kościołów i już wtedy nie mogłem się temu nadziwić jako i teraz nie mogę. Rzecz w tym, że przecież takie jajko na twardo to jest swąd siarkowodoru jakby się hutnicze kominy miało pod nosem. Takie jajo bez skorupki kąsane zębami podróżnych w pociągach na wszystkich trasach "tej ziemi", to był jeszcze dwadzieścia, trzydzieści lat temu gastronomiczny horror (...)

"(...) Żeby osłodzić ten kawałek dziegciu przywołam w tym miejscu ducha mojego nieżywego ojca, który w opozycji do mrocznych wizji swoich rodziców powtarzał nader często: “A ja, kochany, wciąż pozostaję niepoprawnym optymistą”. Już wtedy zastanawiałem się co oznacza w tym zdaniu słowo “niepoprawny” i do dzisiaj zachodzę w głowę, bowiem w mojej ponurej opinii (nie stać mnie na inną) każdy optymizm ma w sobie niepoprawność. Jest to niepoprawność “naiwności założeń”. Niepoprawność “niekonsekwencji w wyciąganiu wniosków” (ponieważ przez większośc życia jesteśmy jednak częściej dymani w dupę, zamiast cieszyć się, na przykład, oralem stulecia) Po trzecie wreszcie jest to “niepoprawność beztroski”, bo jak tu się nie martwić co będzie skoro, to co było nie przypomina serialu na TVN, w którym nawet jabłka na stole lśnią światłem odbitym od słońca wpadającego do przestronnego salonu w apartamentowcu w centrum stolicy. (...)"