Marcin Zegadło

Jednym z podstawowych problemów, z którym musiałem się zmierzyć trzeźwiejąc był (jest) gigantycznie negatywny ładunek skojarzeń tkwiący w słowie "alkoholik". Nie bez powodu terminologia stosowana w dyskursie o uzależnieniach coraz częściej używa określenia "osoba uzależniona". "Jestem alkoholikiem". Nie pamiętam, kiedy po raz pierwszy powiedziałem to na głos. Wiem, że pomyślałem tak o sobie, kiedy jeszcze piłem. Byłem tym przerażony, ponieważ oznaczało to, że muszę przestać pić jeśli chce uratować swoje życie, a przecież życie bez picia nie miało dla mnie sensu.

"(...) Więc zasypiając układałem sobie w głowie jakież to skarby przemysłu piwowarskiego wleję w swoje trzewia, żeby je absorbował, metabolizował i wydalił mój organizm. A jest to organizm człowieka, który ma we własnym przekonaniu nad swoim piciem kontrolę. Zwróćcie również uwagę, że w tych okresach, kiedy podobnie jak ja wtedy będziecie próbowali udowodnić sobie, że nie jesteście uzależnieni, mogą pojawić się: -biegunki, -nadwrażliwość na światło, -osłabienie, -bóle głowy. Nie, nie jesteście wtedy przepracowani. Nie nie zaszkodził wam kebab. Macie po prostu objawy odstawienne. "Ale ch*j tam" - myślałem sobie - "Jutro piątek. A w piątek już wolno. W piątek wszystko zniknie jak za dotknięciem magicznej różdżki." Więc piątek kończył moją czterodniową udrękę i z miną wkraczającego na Forum Romanum Komodusa wkraczałem do spożywczego na dział alkoholowy i dokonywałem zakupów w poczuciu, że oto mi się należy, że kontroluję, że potrafię. Rozpoczynały się bowiem weekendowe igrzyska. Ave Cezar! Oczywiście kpię sobie odrobinę. Tak, to jest to słowo. Zdarzało mi się nie pić dłużej niż 4 dni w ciągu ostatnich 15 lat. Miałem przerwy miesięczne, dwutygodniowe. Kilkunastodniowe. I tak dalej. Zawsze jednak pracował we mnie układ nagrody. Zawsze wiedziałem, że okres tej smutnej konieczności polegającej na dowodzeniu sobie i innym kontroli nad piciem, skończy się i wtedy, bania. Życie znów nabierze alkoholowej barwy. Syknie puszka, kapsel spadnie jak ścięta głową ohydnej i przemocowej abstynencji i będę w domu. Odcięty od tego, co najbardziej w tej wymuszonej, pijanej przyzwoitości, przeszkadzało - to znaczy wszystkiego co było na zewnątrz.

"(...) W konsekwencji opublikowania przeze mnie trzech części "Życia po piciu" pojawiły się pytania, kierowane zarówno do mnie jak i moich bliskich. Chciałbym udzielić odpowiedzi, na kilka pytań, które zostały mi zadane po tym jak teksty z cyklu “Życie po piciu” zaczęły pojawiać się w sieci.. Zanim jednak odpowiem na dręczące niektórych pytania podam, krótką, podręczną definicję HFA (High Functioning Alcoholics) czyli WYSOKOFUNKCJONUJĄCEGO ALKOHOLIKA - otóż jest to osoba uzależniona, która z powodzeniem funkcjonuje na wszystkich polach społecznych tj. rodzinnych, zawodowych oraz towarzyskich (stąd określenie "wysokofunkcjonujący"). Taki ktoś pracuje, wypełnia swoje obowiązki, spełnia oczekiwania, ma udane życie osobiste i dba o siebie (sport, dieta itp) Tak dzieje się do czasu, aż coś nie pierd*lnie, albo HFA, nie zdecyduje się na leczenie lub zaprzestanie picia, bo wprawdzie nie pierd*lnęło, ale mogło pierd*lnąć. (...)"

" (...) Co oznacza twoja trzeźwość dla twoich znajomych? Otaczałem się ludźmi, którzy w większości pili. To naturalny wybór w przypadku kogoś dla kogo picie było najważniejszą czynnością w życiu. Było życiem w swojej istocie, ponieważ bez picia w tamtym czasie życia sobie nie wyobrażałem. Innymi słowy nie byłoby życia bez picia. Po co żyć dalej, kiedy nie można się napić. Na tym mniej więcej polegało się moje "pijane" myślenie. Irytowali mnie więc ci, dla których alkohol był mniej ważny. Tych, których nie interesował w pozbywałem się błyskawicznie z mojego otoczenia.. Więc spotykałem się z tymi, którzy pili i piliśmy razem. Byłem więc przekonany, że łączą nas szczególne więzi. Kiedy przestałem pić i zacząłem trzeźwieć byłem przekonany, że wciąż będziemy utrzymywali ze sobą kontakt. Z tą różnicą, że ja nie będę pił, a oni będą pili. Nie pomyślałem o tym, że jeśli pijesz nic tak nie wkurwia jak cudze niepicie. (...)"

"(...) To zawsze musi być “twoja dawka”. Inni przestają pić, bo kończy się impreza, ty wracasz na chatę i dobijasz do dawki, która jest “twoja”. Bo to jest “twoje”. “Twoja” relacja z alkoholem jest twoja i nikomu nic do tego. Kiedy tak myślisz, zaczyna być niebezpiecznie. Ja myślałem o tym w ten sposób przez co najmniej 10 lat (mniej więcej tyle piłem uzależnieniowo, kiedy skoczyła mi tolerancja, kiedy pojawiły się objawy odstawienne). Jakieś 15 lat piłem ryzykownie, przekraczając granice ogólnie przyjętych norm (przymus picia, brak pomyślnych prób kontroli picia, konkretny litraż, koncentracja życia wokół alkoholu itd.). To nie jest poradnik lub wykład, więc wybaczcie proszę skróty i uproszczenia. Piszę o tym dlatego, że ci, którzy dość wcześnie odkryją ten rodzaj ulgi, który przynosi alkohol mają większe "szanse" uzależnić się od niego niż ci, u których picie ma inne przyczyny, inny model. Oczywiście to nie jest reguła. To tylko uwaga, która pojawia się w literaturze np. u Mellibrudy. Warto się obserwować. Pytanie, które powinno wzbudzić wasz niepokój o siebie, pytanie, które sobie sami zadajecie (lub nie) brzmi: "Czy powinienem ograniczyć picie?" (...)"

Wiem, że część z Was czytuje “Wszystko na sprzedaż” - Dziennik, który prowadzę od wielu miesięcy. Być może jakiś procent z tych osób, być może zupełnie nowi obserwujący mój profil będą zainteresowani nowym cyklem "Życie po piciu". Tym bardziej, że są to teksty do wielokrotnej lektury, ponieważ trzeźwość wymaga tego, żeby faszerować ją wiedzą o niej samej i o tym, czym jest chlanie, dlaczego nie może konkurować z trzeźwością, dlaczego warto w nie pójść bez ociągania się, po całości.

"(...) Tak mi się przy okazji przypomniało: dwadzieścia lat temu ukradli mi rower. Z piwnicy. Policjant na miejscu sporządza protokół: - To znaczy się, rowerek ukradli tak? – pyta i czeka na odpowiedź. - Tak – odpowiadam zgodnie z prawdą. - Kolorek? – pyta rzetelny funkcjonariusz. - Niebieski – odpowiadam. - Fioletowy raczej – poprawia mnie mój ojciec. - No to może się panowie zdecydują! – przywołuje nas do porządku funkcjonariusz – A rowerek rozumiem, taki normalny, na kółkeczkach? - Nie, wodny, na płózkach! – odpowiada mój ojciec odpalając papierosa. Za kilka miesięcy, ze spokojem przyjęliśmy informację o umorzeniu postępowania. Naturalnie w związku z faktem, że przedmiot kradzieży nie został odnaleziony. (...)"

(...) Otóż siedem lat temu German kupił sobie za zarobione w reichu pieniądze motor typu ścigacz. Kupił ten motor, ale specjalnie nie pojeździł, bo najpierw złapał ospę od jakiejś dupy i go wysypało, a zaraz potem wpierdolił się na tym ścigaczu pomiędzy tira, a osobówkę, wyrzuciło go, przejechał po asfalcie, na którym zostawił trochę tkanek miękkich i jak się okazało - także oko. Lekarz powiedział, że gdzieś tam jest w oczodole, czy jakoś tak, ale nie będzie już z niego pożytku (z tego oka) - znaczy chuja nim German zobaczy. Stary Germana jeszcze dobrze wtedy prosperował w branży bieliźniarskiej, hajs miał, więc załatwił synkowi sztuczne oczko. Szklane. Od tego czasu popierdala German po mieście ze szklanym okiem jak jakaś pierdolona porcelanowa lalka na kudłatych nogach. Więc ostatnim razem, German zagadywał coś do barmanki, barmanka średnio się w Germana wpuszczała, coś tam stukała na telefonie, piwo lała, uśmiechała się do tego całego gówniarstwa dłubiącego słomkami w piwie z sokiem, co musiało wkurwiać Germana, i wtedy zdecydował się na ostateczność, na rozpaczliwą próbę zwrócenia na siebie uwagi polegającą na komunikacie typu: „Ale kurwa czegoś takiego, to jak żyjesz Młoda nie widziałaś” (...)

"(...) Wujek Grzesiek jest ogólnie wkurwiony. Ilekroć pojawiamy się w rodzinnym mieście Basi, wujek Grzesiek jest wkurwiony coraz bardziej. Wujek Grzesiek nienawidzi Żydów, Arabów, Cyganów, Rumunów i Bułgarów, a także Niemców, Amerykanów, Latynosów i murzynów. Nienawidzi również polskich i zagranicznych przedsiębiorców, lekarzy, prawników, urzędników, księży i zakonnic, postkomunistów i członków nowej lewicy. W kotle nienawiści wujka Grześka zacierają się wszelkie podziały etniczne, branżowe, polityczne i religijne. Można powiedzieć, że nienawiść wujka Grześka jest sprawiedliwa i w założeniu równościowa. Wujek Grzesiek większość życia przepracował fizycznie, przez co ma szacunek do tego rodzaju pracy. Uważa, że „jajogłowy” (w tej grupie umieszcza wszystkich nie pracujących fizycznie), nie rozumie na czym właściwie polega „prawdziwa i uczciwa praca”. „Kto nie miał ziemi pod paznokciami, chuja wie o życiu” – powiada wujek Grzesiek, usta wykrzywia w grymasie. Wujek Grzesiek często wspomina Polskę sprzed transformacji, która jawi mu się jako miejsce, „w którym można było normalnie żyć, okna były szeroko pootwierane, a ludzie dla siebie lepsi”. W pewnym sensie ma rację.

"(...) Bywam teraz u mojego ojca, kiedy przeniósł się tam na stałe wcześniej każąc spopielić swoje ciało, co uczyniono zgodnie z jego życzeniem. Jest go teraz garstka. Zmieściłby się do niewielkiego wazonu. Lub termosu na kawę. Więc skoro już tam bywam i wypalę z nim naszego wspólnego papierosa (on jeden nie krytykowałby mnie za powrót do fajek po 10 latach niepalenia), spaceruję po cmentarzu. Spaceruję bo lubię to robić od dziecka i pisałem już o tym wiele razy. “Średniowieczni” też chadzali na cmentarne spacery. To nie metafora. To fakt. Zastępowały im nasze spacery w miejskich parkach. Zresztą ich stosunek do śmierci był dużo bardziej dojrzały. Byli na nią w większym stopniu przygotowani. Umierali częściej, żyli krócej, dzieci padały naręczami. Śmierć była obecna pośród nich, być może bez tej obecności nigdy nie powstałyby gotyckie katedry. (...)

"(...) Jedziemy do rodzinnego miasta Basi odwiedzić jej matkę. Trochę pada. Basia prowadzi. Mikołaj śpi. - Wiem, że się złościsz, że za wolno jadę - mówi Basia. - Nie złoszczę się! - Złościsz się. Widzę przecież! - Nie złoszczę się, naprawdę! - Akurat. Złościsz się. Złościsz. - Nie złoszczę się. Jezu! Daj już proszę spokój! - mówię lekko podniesionym głosem. - No widzisz. Złościsz się. Wiedziałam. Zawsze się złościsz kiedy ja prowadzę - mówi Basia i rozpaczliwie usiłuje wrócić na prawy pas. (...)

"(...) Jest 1 września 1984 roku. Dziewięć miesięcy wcześniej miała miejsce premiera filmu „Akademia Pana Kleksa”, w którym brodaty Piotr Fronczewski rozdawał piegi moim rówieśnikom, a wilkołaki w blaszanych maskach maszerowały w rytmie ścieżki dźwiękowej nagranej przez zespół TSA. Dla przeciwwagi tego roku na ekrany kin wchodzi również „Seksmisja”, na którą wybierają się moi rodzice, nas z siostrą lokując na noc u babci. Kiedy wracamy taksówką do domu, pytam ojca, co to właściwie znaczy ta „seksmisja”. Ojciec odpowiada, że „to taki rodzaj walki o przetrwanie”, taksówkarz chichocze, a moja matka patrzy w okno z miną pod tytułem „chyba twoje, Misiu”. Oczywiście wtedy tego nie rozumiem, jadę do domu ulicami miasta, które biegunowo różni się od miejsc, o których opowiadał „chrzestny z Kanady” - pachnący i ubrany w kolorowe ciuchy trzydziestolatek. Koleś z zupełnie innej, odległej galaktyki. Tymczasem jest 1 września 1984 roku zbiegam po schodach w bloku z wielkiej płyty. Na plecach mam tornister z wyścigówką, na tornistrze błyszczą pomarańczowe odblaski. „Ostrożnie, bo upadniesz!” – mówi moja matka, która towarzyszy mi w drodze do szkoły. (...)